«Dritsekk» er eit daglegdags uttrykk for dei fleste av oss. Det er eit veldig enkelt ord å gripa til i mange situasjonar, det rommar så mangt.
Det er eit uttrykk med såpass mange tydingar at det er vanskeleg å forklara akkurat kva som ligg i det. Likevel føler mesteparten av oss at me veit slik om lag kva det tyder. Ein ting er sikkert – det er i alle fall aldri positivt.
Eit durabeleg våpen
Me nyttar, som sagt, dritsekk i ulike situasjonar. Kor alvorleg me meiner det varierer også i grad, men visste du at opphavet til uttrykket er historisk og mykje meir bokstavleg enn du kanskje var klar over?
Ein dritsekk var frå gamalt av eit mektig våpen. Ein stor sekk vart fylt med ulike typar avføring, små dyrelik og andre «godsaker», deretter vart sekken lagt på katapulten (ei kastemaskin) og skoten over murar og inn til fienden, der han eksploderte. Etterpå var det berre å venta til sjukdom og smitte spreidde seg blant fiendefolket. Kjemiske våpen er altså ikkje noko nytt menneska har funne på.
Dritsekk i ny form
I ny form
I seinare tider har det dukka opp ei ny form for dritsekk. Dei er svarte, små og vert lagt ut overalt, verkar det til. Hundeigarar er ofte flinke til å bruka dei, men det verkar ikkje som at alle har forstått at å få hundeskiten inn i posen berre er halve arbeidet. I staden for å ta med seg posen til ei bosbøtte, heng dei dei opp i eit tilfeldig tre dei passerer, eller legg dei frå seg attmed stien på fjellturen, eller legg dei på trammen til andre folk.
I våre dagar er det nok ikkje smittefaren som er den verste trusselen. Det er nok heller plasten me pakkar det inn i. For ville, og beitande, dyr er det farleg å eta plasten, men ein slik liten pose ser veldig fristande ut når dei kjem over han. Noko me alle kan tenkja på når me ser ein slik «dritsekk» ute i naturen.
Heilt til slutt
Det er ei god stund sidan førre innlegg no, så tusen takk for at du tok turen innom i dag! Eg set stor pris på det. Dersom du lærte noko nytt eller berre likte innlegget, vert eg veldig glad dersom du trykkjer på like- eller deleknappen.
Det aller beste skrivetipset du nokon gong kan få er dette: «Ingen har lyst til å lesa skiten din».
Eg forstår at det kan høyrast litt merkeleg ut, så eg skal prøva å forklara det litt nærare. Dette innlegget er til ære for ein av dei absolutte favorittane mine innan «folk som skriv om skriving»-sjangeren, nemleg Steven Pressfield.
Lat egoet kvila
Han har nyleg kome ut med ei ny bok om skriving, og ho har den passande tittelen (som eg så skamlaust har stole) Nobody Wants to Read your Shit. Pressfield tek her opp noko han lærte då han jobba med annonseskriving innan marknadsføring. Folk har betre ting å gjera enn å lesa det du skriv, så dersom du vil at dei skal lesa det, må du gjera det så tydeleg, inspirerande og underhaldande som du kan. Og kort. Så kort som mogleg. Du skriv ikkje til deg sjølv, med mindre du skriv i dagboka di, så difor må du setja deg inn i lesaren sitt perspektiv før du byrjar å skriva.
Den viktige lesaren
Dette var noko eg prøvde å læra vekk då eg jobba som lærar og fortalde elevane mine at «Eg vurderer dykk ikkje utifrå det de kan, men utifrå det de viser meg at de kan». Det er ein skilnad der. Du må alltid tenkja etter kva lesaren er oppteken av (dersom der er snakk om ein lærar har du sannsynlegvis fått retningsliner på førehand). Truleg gjer du dette dagleg på sosiale medier. Det er rart at me tenkjer meir på å vera tydelege og engasjerande når med oppdaterer Facebook-profilen vår enn når me skriv ein lengre tekst.
Det er i alle fall noko å tenkja på. Eg skal fortsetja å kosa meg med boka til Steven Pressfield, og er viss på at fleire gullkorn dukkar opp.
Heilt til slutt
Takk til deg for at du tok turen innom bloggen min i dag! Eg set stor pris på det, og vert veldig glad dersom du trykkjer på like- eller deleknappen under eller legg att ein kommentar til meg dersom du las noko du likte. Eg vert, som dei fleste andre, glad når nokon les skiten min…
Det er den siste dagen i 2015, og det er på tide med litt tankeverksemd rundt året som har gått.
2015 har vore eit år med opp- og nedturar for dei fleste, som alle år. Flyktningekrisa har gjort at me i Noreg har måtta sett litt på verdisynet vårt og kanskje gjort oss nokre tankar om kva me har å vera takksame for i landet vårt.
Godt nytt år!
Den nærmaste?
Ordet eg har lyst til å sjå nærare på i dette innlegget er nestekjærleik. Det er samansett av orda neste og kjærleik. Den første delen av ordet er nytta mest i religiøs samanheng, og me finn det i Bibelen, der det tyder medmenneske. Det er omsett får det latinske proximus, som tyder «den nærmaste».
Den andre delen av ordet er kjærleik. I Noreg skil me tradisjonelt sett mellom elskhug og kjærleik. Elskhug er eit meir innskrenka omgrep enn kjærleik, og ein kan seia at kjærleik er meir oppofrande og mindre egoistisk enn elskhug.
Kva får me så når me set desse to orda saman? I følgje Wikipedia er nestekjærleik «omsorg for andre menneske og det å kjenne seg ansvarleg for velferda til alle medmenneske utan omsyn til religion, kjønn, politisk standpunkt eller andre særpreg.»
Køkultur og julebord
Grunnen til at eg kom til å tenkja på dette temaet no når me går inn i det nye året, er at jul og nyttår kjem rett etter julebordsesongen. Tida då mange menneske møtest i sosiale lag, og diverre tida då me ikkje alltid viser oss frå vår beste side.
Før jul var eg ein tur ute på byen, og måtte følgjeleg stå i kø for å koma inn på utestadane. I den eine køen, vart eg vitne til eit opptrinn som omhandla både køkultur og folkeskikk. Eg og følgjet mitt kom litt seint, og måtte difor stilla oss i ein nesten stilleståande kø. Me stod og snakka oss imellom, medan køen framfor oss minka. Ikkje fordi nokon slapp inn på utestaden, men fordi dei føre oss ikkje gadd å stå i kø meir, og forlet han ein etter ein. Brått vart me ståande bak ein gjeng med ungdomar som hadde oppdaga ein eldre kar dei meinte sneik i køen. No er det godt mogleg at han gjorde det, men akkurat på dette tidspunktet var me dei einaste i køen bak dei, og me hadde definitivt kome etter han.
Ungdomane var derimot ikkje så opptekne av fakta, som dei var av å vera irettesetjande og moraliserande (om enn på ein grovkjefta måte). Dei kjefta fyren ut for at han sneik og ikkje kunne oppføra seg. Tenk på alle dei bak han som måtte svi for at han ikkje kunne stå i kø. Me prøvde litt forsiktig å ymta frampå om at det gjekk fint, sidan me hadde kome etter han, og var dei einaste som stod der. Men dette var sint, norsk, ganske stor og ganske full ungdom, så me heldt oss litt i bakgrunnen. Dessutan var dei meir interesserte i prinsippet enn i det som hadde skjedd. Han burde gå og stilla seg bak alle som hadde kome etter han som ei symbolsk botgjering for syndene sine. Til slutt greidde dei å kjefta den eldre mannen ut av køen.
Moral og dobbeltmoral
Er det ikkje fint at den høgmoralske parten vann fram? Me trøysta oss med det, sidan me ikkje hadde hatt mot til å gripa skikkeleg inn i opptrinnet. Det som skjedde etterpå var derimot eit slag i trynet for moralismen. Då dukka det nemleg opp to jenter som kjende ungdomane, og dei vart tekne rett inn i køen framfor oss. Me pikka dei forsiktig på skuldra og lurde på om dette eigentleg var ok, med tanke på prinsipp og allting. Me fekk oss ei overhaling sidan dette var noko heilt anna. Mannen hadde snike heilt på eiga hand, medan dei hadde «teke opp plass» til jentene. Det enda med at me putla oss ut av køen og til neste uteplasskø me også.
Nestekjærleik
Moralen? Tja, dersom du har lyst til å mobba folk ut av ein kø, er det kanskje mest fruktbart å konsentrera seg om dei som står framfor deg i køen?
Moral kan vera ein skummel ting, i alle fall i julebordsesongen. Me kan heller starta det nye året med å tenkja gjennom korleis me vil at andre skal vera mot oss, og prøva å oppføra oss deretter. Det har i alle fall eg tenkt å prøva. Ein vil ikkje alltid lukkast, men det er eit bra mål å ha som utgangspunkt.
Heilt til slutt
Takk for at du tok turen innom bloggen i dag! Eg ynskjer deg eit strålande nytt år! 2016 vert det beste så langt! Dersom du likte innlegget, set eg stor pris på om du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller legg att ein kommentar. Nyt dagen og det komande året!
Har du nokon gong høyrt om månesjuke? Har du tenkt over kvifor det heiter måndag? Eller månad? Dagens innlegg tek føre seg ordet måne og korleis det har påverka utviklinga av språket vårt. (Veldig forenkla, altså, eg har ikkje tenkt å skriva noka bok om emnet).
Fullmånen den 27. oktober 2015
Som sagt, skal eg ta føre meg ord og språk, altså etymologien til ordet måne, og litt om avleiingar frå det. Månen er den einaste naturlege satelitten som går rundt jorda vår. Ordet me nyttar i dag stammar frå det norrøne ordet máni. Me måler tida vår etter månesyklusen. Ein månad er om lag like lang som ein månesyklus. Det faste uttrykket «i ny og ne» viser til månefasane. Så lenge månen veks, er han i ny-fasen, medan han står i ne-fasen når han minkar og vert mindre. Uttrykket tyder «av og til».
Måndagar og annan galskap
Måndag tyder eigentleg «månedag», og var fram til den 1. januar 1973 rekna som den andre dagen i veka i Noreg. Då vart det bestemt at kalendarsystemet skulle følgja arbeidsveka. Det er rart å tenkja på at det er såpass kort tid sidan søndagen vart flytta frå først til sist i veka her i landet, i mange andre land er søndagen framleis den første dagen i veka. Før eg oppdaga dette, tenkte eg at det var noko veldig rart med amerikanske kalendarar, der søndagen alltid stod først i veka.
Månesjuke er eit ord som i stor grad har gått ut or språket vårt. Det var eit ord som vart nytta om psykiske endringar knytte til månesyklusen som enkelte opplevde. Nyare forsking har hinta om at folk flest søv dårlegare under fullmånen, og at det difor er noko i fenomenet. På engelsk nyttar dei ordet lunacy som kjem av det latinske ordet for måne, nemleg luna.
Varulvar, påske og tidevatn
Mytologiens varulv er eit menneske som skifter ham tre dagar rundt fullmånen, og forvandlar seg då til ein ulv. Dei får ein unaturleg styrke og vert galne. Resten av månaden er dei heilt vanlege menneske.
Det er kanskje ikkje så rart at slike myter har oppstått, når ein tenkjer på kor mykje anna som vert påverka av månen. Kvar fullmåne og nymåne, til dømes, er det springflo og springfjøre. Det vil seia at vatnet er på sitt høgaste og lågaste når månen, sola og jorda står om lag på linje. Dette skjer kvar full- og nymåne.
Nippflo og nippfjøre oppstår ved halvmåne når kreftene til sola og månen på tidevatnet motverkar kvarandre. Då er floa på sitt lågaste og fjøra på sitt høgaste.
Påska vert også fastlagd etter månen. Det er difor ho endrar seg frå år til år. Påskedagen vert feira på den første søndagen etter den første fullmånen etter vårjamdøgn.
Ordet menstruasjon kjem frå det latinske ordet mensis og ordet menisk tyder faktiskt «liten (halv)måne».
Heilt til slutt
Takk for at du har lese bloggen min i dag! Eg håpar du lærte noko du ikkje visste frå før. Kjempeflott om du trykkjer på like- eller deleknappen, eller legg att ein kommentar under her. Elles håpar eg at du får ein flott dag vidare!
Me snakkast!
Klem,
Rønnaug
Kjelder: Store norske leksikon, Wikipedia og Norsk etymologisk ordbok av Yann de Caprona.
Det hender det går litt fort i svingane når ein skriv eller seier noko. I alle fall er det slik for meg. Det resulterer i at eg kan koma til å seia ting som ikkje heilt heng på greip.
Språket vårt er oppbygd av ein del faste uttrykk, og berre i innleiinga her brukte eg to stykkje. Når noko «går fort i svingane», vil det seia i overførd tyding at det er snakk om hastverksarbeid. Eg har ikkje teke meg god nok tid til å gjera skikkeleg arbeid. Eg tykkjer ikkje at det alltid er ein negativ ting, tidvis lyt ein gjera ting fort og gale, dersom alternativet er å ikkje gjera det i det heile.
Grep? Greip? Hæ?
At noko ikkje heng på greip, viser til at det ikkje er logisk, det gjev inga meining. Greip er ein reiskap nytta i bondeyrkjet, det liknar litt på ein (høy)gaffel, men har fleire taggar, og vert blant anna brukt til å skufla møk. Det som fell mellom taggane heng ikkje på greip. Om forklaringa di ikkje heng på greip, fell ho, i overførd tyding, mellom taggane for det som gjev meining.
Kammar og generalisering
Å «skjera alle over éin kam» er eit anna mykje nytta fast uttrykk. Dette er det mange som tullar litt med. Er det under kammen? Kva kam er det snakk om?
Det hjelper som regel å ha eit visst oversyn over kva opphavet til sjølve uttrykket er, då gjev det som regel litt meir meining. Som du ser på skrivemåten over, er det snakk om ein kam, som i eintal, ikkje artikkel. Uttrykket stammar frå tida før saksa, og viser til måten barberarane klypte håret til folk. Barberarane hadde truleg mange ulike kammar dei kunne nytta til ulike typar hår og til å etterkoma kundane sine ynskje. Éin einaste kam ville ikkje vera nok til å imøtekoma kvar kunde. Sveisen ville verta feil. I overførd tyding er det snakk om at ein ikkje kan døma alle utifrå dei same prinsippa, eller berre basert på nokre få stereotypar/fordomar. Unngå generalisering med andre ord.
Frå diverse haustturar i nærområdet her i Sogn.
Ein stol eller to
Eit anna uttrykk som det vert rota mykje med er «å stikka noko under stol». Mange legg til ein artikkel framføre ordet stol her, men då mister uttrykket den overførde meininga si. Med ein gong du legg til ein snakkar du om ein handfast stol og ei spesifikk handling. Dersom du, derimot, snakkar om «å stikka noko under stol» handlar det om å prøva å skjula noko. Me snakkar oftast om at noko er for opplagt til at det kan stikkast under stol. Det er vanskeleg å stikka ei handling under ein fysisk stol, til dømes, så då er det best å droppa artikkelen framføre.
Uttrykket «til gagns» (til nytte) trudde eg lenge at skulle skrivast «til gangs». Eg anar ikkje kvifor, men eg trur ikkje eg er åleine om å surra med dette. Truleg er årsaka berre at orda liknar på kvarandre.
Heilt til slutt
Det er ein jungel av faste uttrykk der ute, og det skal litt til å navigera mellom dei alle. Eg håpar at du hadde litt nytte av, og fann litt glede i, innlegget mitt i dag. Då er det fint om du trykkjer på like- eller deleknappen under. Eg er takksam for at du har teke turen innom bloggen! Ynskjer deg elles ei flott dag vidare!
Er det ikkje fantastisk korleis me set saman ord på norsk? I overskrifta mi denne gongen har eg sett saman fire ulike ord til eitt!
Samansette ord er sette saman av fleire sjølvstendige ord til eitt. Som regel har me ikkje bindestrek eller mellomrom mellom dei. Det finst likevel unnatak, desse kallar me særskrivingar og viser til ord/uttrykk som av garde, etter kvart, for så vidt osv…Ord som høyrer i lag, men som likevel ikkje vert skrivne i eitt.
Overskrifta mi viser til at eg i dag har valt å fokusera meir på bileta enn på sjølve teksten.
Gårsdagens supermåne og andre flotte himmelfenomen (om ein ser litt stort på det).Det hender orda ikkje strekkjer til. Naturen er ikkje så verst.Molter og eple er ein del av seinsommar og haust, kyr også.Ein kan aldri få nok av fjellvatn, hav og solnedgongar, kan ein?
Takk for at du var innom her i dag! Eg vert veldig glad dersom du trykkjer på like- eller deleknappen! Elles ynskjer eg deg ein strålande dag vidare!
Det er ikkje til å koma ifrå at eg alltid har vore glad i gode forteljingar. Såleis er eventyr noko som står hjartet mitt nært. Då eg var lita og skulle velja godnatteventyr, var det spenning som galdt. Eg valde helst det blodigaste og skumlaste eventyret eg kunne koma over, og så kosa eg meg.
Eg likte spesielt godt folkeeventyr som tok føre seg daudingar og galgar og folk som kom krypande opp av grava si og slikt. Desse eventyra vart jo ofte laga både for å underhalda og formana, eller skremma folk (og kanskje særleg ungar). Eg kan ikkje hugsa anna enn at eg elska dei. Det var noko med kontrasten mellom det skumle som gjekk føre seg i forteljinga og tryggleiken med å vera i si eiga seng. Det var alltid tydeleg for meg at det skumle var på liksom. Eg likte at det var fjernt frå kvardagen min.
Alternativ verd
I ettertid ser eg at det var gjennom eventyra eg først oppdaga den alternative verda som finst i forteljingar. Eg følte, og føler framleis, at eg kan leva fleire liv gjennom å lesa og kjenna på historiene som andre har laga.
Sjølv om eg er glad i dei mest makabre folkeeventyra, er det helst syster mi sine eventyr eg har lese i dei seinare tider. Ho jobbar i barnehage og driv Samlingsboksen, og lagar koselege eventyr. Desse dokkene har eg fått frå ho.
Det finst mange sjangrar innan eventyr og reglar for korleis dei skal spela seg ut. Dei kan handla om menneske, dyr med menneskelege eigenskapar og underjordiske vesen, for å nemna noko. Eit eventyr har, som alle andre gode historier, ei melding til tilhøyraren. Det er laga til for å forklara noko eller for å læra deg noko, eller kanskje skremma deg frå å gjera noko.
Som barn kan det vera fint å danna seg ei forståing av livet gjennom ulike karaktertypar og faste forteljingsrammer.
Dokker frå Samlingsboksen.
Å drøyma seg vekk
Det er ei stund sidan sist eg las eit skikkeleg blodig folkeeventyr, men det er mogleg eg skal finna fram att ei eventyrsamling og setja meg til i godstolen. Eg er framleis glad i forteljingar som får grensene mellom det moglege og det uoppnåelege til å forsvinna. Det er fint å forsvinna inn i ei verd utan grenser i nokre timar.
Heilt til slutt
Takk for at du var innom bloggen min i dag. Veldig stas! Dersom du likte innlegget, er det flott om du trykkjer på like- eller deleknappen under. Elles vil eg oppfordra deg til å finna fram ei eventyrbok og drøyma deg vekk. Legg gjerne att ein kommentar om eit eventyr du er glad i. Ynskjer deg ein fantastisk dag vidare!
Dei siste vekene har eg delvis nytta til å læra meg sjakk. Eg veit kva du tenkjer, akkurat det burde eg ha lært meg tidlegare, men det har eg ikkje. I dette høvet, har eg tenkt at me tek føre oss det faste uttrykket «å halda noko/nokon i sjakk».
Sjakkspelet har alltid vore litt gåtefullt i mine auge. Visuelt sett er det jo flott, det rutete brettet, dei fine, utskårne figurane, det litt høgtidlege med det heile. Spelet oppstod truleg i Asia på 600-talet og kom til Europa via arabarane. Dagens spelereglar oppstod sannsynlegvis i Spania på 1400-talet.
Kongen, med dronninga attmed seg, er den viktigaste brikka i sjakk (øvst til høgre).
Forvirrande greier
At sjakken har vore ein viktig del av dagleglivet til mange folk, er tydeleg i språket vårt. Me snakkar til dømes om sjakkruta golv eller klede. Noko som er ganske enkelt å tenkja seg fram til opphavet til. Men så har du uttrykk som «å halda i sjakk», der meininga ikkje er like rett fram.
Når eg seier at eg har lært meg sjakk, meiner eg at eg har lært meg grunnreglane. Eg veit no korleis ein har lov til å flytta dei ulike brikkene og nokre få av dei grunnleggjande reglane for sjølve spelinga. Eg har tapt kvar einaste gong eg har spelt, og framstega mine er nok avgrensa til at eg etter kvart har forstått korleis eg har tapt. I byrjinga var det noko uklårt.
Pass på kongen
Attende til det å halda noko i sjakk. Eg har alltid hatt ei viss peiling på kva det tyder. Når du held noko i sjakk, held du det under kontroll, men eg har aldri heilt forstått opphavet til det, sidan eg ikkje har kunna sjakk. No veit eg at den viktigaste brikka i sjakkspelet er kongen, dersom du mister kongen, har du tapt. Alle dei andre brikkene er til for å verna om kongen.
For å setja nokon i sjakk, må du setja fast kongen deira. Når nokon seier «Sjakk», vil det seia at dei er eitt trekk unna å slå ut kongen din. Då har du ikkje anna råd enn å flytta kongen, eller setja ei anna brikke i mellom i neste trekk. Når nokon seier «Sjakkmatt», er det fordi dei har sett deg heilt fast, du kan ikkje parera trusselen mot kongen, og har difor tapt. Akkurat dette har eg aldri opplevd (å slå nokon i sjakk), men eg må innrøma at eg vart skammeleg stolt første gongen (den einaste gongen, får eg vel leggja til) eg greidde å setja nokon i sjakk . . .
Vil du verkeleg halda det i sjakk?
Attende til språket. Eg er nok ikkje den einaste som har ei litt uklår oppfatting av opphavet til dette faste uttrykket. Folk seier til dømes at «dei held helsa i sjakk» eller «held kroppen i sjakk» med medisinar, kosthald eller trimming. Men om ein skal vera pirkete, er det å setja noko i sjakk ein negativ ting. Det er noko ein motstandar gjer. Dersom du held helsa i sjakk, vil det seia at du gjer ditt beste for å halda ho på eit så lågt nivå som mogleg. Dersom du held kroppen i sjakk, prøver du å halda han nede så godt som du berre kan.
Noko å tenkja på neste gong ein sleng rundt seg med faste uttrykk.
Ein kan ikkje berre sitja inne heller…
Heilt til slutt
Takk for at du var innom bloggen i dag! Dersom du likte innlegget eller det var til nytte for deg, vert eg veldig glad om du trykkjer på dele- eller likeknappen under, eller om du legg att ein kommentar. Elles ynskjer eg deg ein strålande dag vidare!
HR-avdeling? Benchmarking? Daudt areal? Derekruttering? Dannelsesreise? PISA? Hender det at du vert litt forvirra når du høyrer på politikarar eller les i media? Det kjem stadig nye ord inn i språket vårt, og det skal tidvis litt til for å hengja med i svingane. Treng me alle desse orda? Har me andre ord som kan forklara det same?
Heilt sikkert, men det hender at me tykkjer det tek for lang tid å nytta ordforrådet me allereie har, eller så er det rett og slett for enkelt og lite imponerande. I mange sosiale samanhengar trur eg at me nyttar språket mest for å imponera andre. Aller helst skal det me seier vera såpass innfløkt at ingen forstår kva me eigentleg seier, for det hender at det ikkje er så mykje innhald der.
Måtar me nyttar ord på
Eg fann nyleg ei ordbok som tek føre seg desse sidene. Ho heiter rett og slett Ordbok for underklassen, og eg må berre innsjå at eg får plassera meg der. Innlegget i dag handlar om når ord vert nytta som maktmiddel, ikkje til kommunikasjon.
Biletet er berre til pynt i dag. Det er så fint når det blømer i hagen!
I jobben min som omsetjar, møter eg stadig på ord eg stussar over korleis eg kan omsetja på best mogleg måte. Som regel finn ein ut av det via intens bruk av søkjemotorar på Internett, og etter kvart vert uttrykka meir velkjende og kvardagslege. Eg tippar det er slik i dei fleste bransjar. Ord vert skapte i samanhengen og har ulike føremål.
Kunsten å imponera
HR-avdeling til dømes er eit ord me har teke til oss frå engelsk (Human Resources). Hadde me eit dekkjande ord for dette allereie? Tidlegare, og framleis (håpar eg) blant «den gemene hop», nytta me personalavdeling, noko som både er traust og forståeleg. Det er fristande å rota seg vekk i kompliserte ord og vendingar når det eigentleg er lite å seia om saka. HR-avdeling er nytt og innovativt (nyskapande kan jo verka litt for kvardagsleg i ein slik tekst), personalavdeling skaper lite engasjement.
Benchmarking handlar om å måla kor godt eit føretak fungerer. Benchmark er referansepunkt for å kunna måla korleis føretaket er plassert i høve til dei beste innan sin bransje. Ein kan også måla korleis dei gjer det seg imellom i selskapet, kor gode produkta er, osv. Du måler produktet, selskapet, arbeidsmåtane og slikt noko opp mot kriterie som er gjevne på førehand. Målet er å finna ut kva ein kan gjera betre, eller også ofte for å kunna visa til kor fantastisk eit produkt er. Med andre ord handlar det om å finna ut kvar me ligg i løypa, sondera terrenget.
Å skapa rette typen stemning
Daudt areal høyrest veldig dramatisk ut? Kva skjedde? Når døydde det? Kven har skulda? Eigentleg er det visst snakk om noko så lite dramatisk som ubrukt eller dårleg utnytta område. Eit område som kan takast i bruk på andre måtar. Det vil altså seia at ein kan gjenoppliva eit daudt areal. Hurra!
Derekruttering er eit moteord som har dukka opp dei seinare åra. Å få sparken er jo så trist og leitt, så for å gjera denne prosessen meir lystig og positiv, har ein del folk innan næringslivet heller valt å kalla det derekruttering. Rekruttering er jo eit ord som gjev positive assosiasjonar, så for å gjera det å mista jobben til ei gledeleg hending, gøymer me oss bak ordet derekruttering. Det kan jo vera at den derekrutterte oppdagar at det ikkje var så stas litt lenger ned i løypa, når vedkomande kanskje står der utan jobb, men då er det ikkje lenger selskapet sitt problem. Prosessen var i alle fall positiv og fin …
Å gjera noko finare enn det er
Då kronprinsparet valde å ta borna ut av skulen 2010, vart det sagt at dei skulle på «dannelsesreise». Dette er ikkje akkurat eit nytt fenomen, sidan det skriv seg attende til 1600-talet då overklassa og seinare embetsmenn skulle utdanna seg ved hjelp av lange reiser for å sjå og få forståing for nye kulturar. For den europeiske adelen tok desse reisene i hovudsak slutt etter den franske revolusjonen. Ein kan jo ymta frampå om at kronprinsparet var bitte litt seint ute.
No til dags vert det helst nytta om turisme, så me kan jo sjå føre oss at kronprinsfamilien reiste på ein eit par månaders lang interrailtur. Dersom me vil, meiner eg.
Fleip eller fakta?
PISA er eit ord som i seinare tid har sendt skjelvingar gjennom foreldre, politikarar og lærarar. Det er ikkje snakk om det skeive tårnet, sjølvsagt, men om dei internasjonale prøvane som kvart år viser kor dårleg det står til med elevane og skuleverket her i landet. Avisene nyttar krigstypar og legg ut om krisetilstandar og rakkar ned på heile systemet. Det dei ikkje nemner er at denne undersøkjinga er lausriven frå alt som heiter læreplanar, og som også kuttar ut tema som har med aktuelle hendingar i dei ulike landa å gjera. Det er fint det, det gjer at alle stiller likt.
Det eg kanskje stussar litt over er at skuleverket vert vurdert utifrå eit grunnlag som er lausrive frå alt det det byggjer på. Me kritiserer altså det at lærarane ikkje har greidd å læra elevane noko som dei faktisk ikkje er oppmuntra til å læra dei i utgangspunktet – sidan «bibelen» til ein lærar er læreplanen. Det er det same som å konsentrera seg om å læra seg den beste måten å plukka eple på heile hausten, for så å verta testa i å laga syltetøy. Heilt sikkert! Det er nesten heilt likt …
Poenget mitt i dag er at me nyttar språk til ulike ting, ikkje berre til kommunikasjon. Me pyntar på noko, gjer det meir interessant, meir skremmande eller meir uforståeleg. Alt etter kva me vil oppnå. Ord er makt.
Heilt til slutt
Tusen takk for at du er innom bloggen min i dag! Eg set pris på det! Det er flott dersom du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller legg att ein kommentar til meg. Elles ynskjer eg deg ein strålande dag!
Me snakkast!
Klem,
Rønnaug
Kjelde: Ordbok for underklassen av Arne Klyve og Jon Severud og Wikipedia
Sjå føre deg eit høgteknologisk opptakssystem. To kassettspelarar ståande på bordet med høgtalarane mot kvarandre, ein finger som er klar til å trykkja på pauseknappen, opptakskassetten klar, tidspresset og kravet om presisjonen enormt. På radioen: «Ti i skuddet». Dagens innlegg handlar om ei av barndomens små gleder.
Det viktigaste for ein røynd opptaksdame var å unngå å få med for mykje av røysta til Vidar Lønn Arnesen, men mest mogleg av musikken. Dersom låta var kort, gjekk dette noko lunde greitt, men det er mange av barndomens heltesongar som eg i seinare tid har oppdaga at er ein god del lengre enn opptaka mine frå «Ti i skuddet». Og sjølv om eg er glad brukar av lydfiler og youtube-videoar i dag, kan dei ikkje heilt måla seg med gleda eg fekk frå opptakskassettane med den karakteristiske skurrelyden i barndomen.
Nostalgiske bilete på ei nostalgisk ordbok, ei bokhylle i det fri og ein gamal løvetann.
Eige lydstudio
Eg er altså i det nostalgiske hjørnet i dag. Kassettane er for lengst erstatta av CD-ar og seinare direkteavspelingstenester, men då dei dukka opp på 60-talet var dei svære greier. Kassetten var verkeleg stor på 70- og 80-talet og opptakskassettane fungerte som dagens nedlasting av musikk. Det var om å gjera å fanga ein kul song frå radio, LP eller ein annan kassett, og dersom resultatet vart bra, vart kassetten lånt vekk og kopiert til andre kassettar som hadde endå meir skurrelyd enn det originale opptaket.
Bruksområdet var stort. Ein kunne blant anna laga eigne radioprogram eller høyrespel. Opptaksfunksjonen var enkel, i alle fall i teorien. Ein skulle trykkja på avspelingsknappen (play) og opptaksknappen (rec) på same tid, for så å trykkja på pause når ein ville ha eit opphald i opptaket.
Det same galdt for videokassettar. Desse vart flittig nytta til å ta opp tv-seriar og filmar, som ein seinare kunne ha glede av. Dersom ein skulle filma, trong ein derimot eit videokamera og eigne kassettar som passa til dette. Det hjelpte ikkje å setja videospelaren på opptak for å få til det. Teknologien har hatt ei rivande utvikling og tek nye stormsteg kvar dag.
Nostalgi og magi
Grunnen til at eg kom til å tenkja på kassettar no er at eg har lese i Nostalgisk ordbok av Petter Schjerven. Eg trur slaget er tapt for kassetten, så eg skal ikkje prøva meg på å føra han inn att i dagleglivet til folk, eg veit ikkje heilt om eg ynskjer det heller. Men det er fint å mimra, og om det er mogleg, å høyra på gamle opptak både av musikk og eigne produksjonar. Det er viktig å kjenna på barndomens magi innimellom.
Heilt til slutt
Takk for at du tok turen innom bloggen min i dag! Eg vert glad dersom du trykkjer på like- eller deleknappen, eller legg att ein kommentar til meg under. Elles ynskjer eg deg ein flott dag vidare!
