Månadsarki: mars 2015

Bokmelding, Tekst

Bokmelding: Stalker

Legg att eit innspel

«Det var ikke før det første liket ble funnet at man tok filmen på alvor»

Slik byrjar den femte boka i Joona Linna-serien. Det er den første boka eg har lese av kriminalserien til Lars Kepler, og sidan eg hadde høyrt ein del om desse bøkene på førehand, var eg spent på om eg likte ho.

Det som er litt interessant med forfattaren av desse bøkene, er at dei er to. Lars Kepler er eit pseudonym som forfattarekteparet Alexander Ahndoril og Alexandra Coehlo Ahndoril nyttar når dei skriv om Joona Linna.

Bilete av ei bok og eit gult telys i ein gul lysestake.
Stalker av Lars Kepler.

Kvifor i alle dagar byrja eg med den nyaste boka då eg skulle sjekka ut serien? Vel, akkurat det er litt tilfeldig – eg hadde gløymt å avtinga boka i bokklubben eg er med i, så ho dukka opp i posten. Då ho først var her, tenkte eg at ja, ja… Får byrja her då.

Boka byrjar med litt forvirring rundt kven som er i live og kven som er død av heltane og kjeltringane frå føregåande bøker. Sidan eg ikkje hadde kjennskap til desse frå før, forstod eg ikkje heilt kor viktig dette var før litt ut i boka. Av den grunn vil eg tilrå deg å byrja på byrjinga om du kan. Det går heilt fint å hoppa inn i handlinga slik som eg gjorde, men det er like greitt å byrja med den første boka når det er mogleg.

 

Bilete av nakne lauvtre i eit snølandskap.
Snø og påske høyrer saman, slik som krim og påske.

 

Det eg generelt sett ikkje likar så godt med kriminalromanar er at dei skildrar valdsscener og kjem med bloddryppande detaljar i hytt og pine. Men det går fint å mentalt halda seg for augo under desse skildringane og så gå vidare i handlinga. Kepler er flink til å gje gode bilete av karakterane, og du vert glad i dei du kretsar mest rundt, samstundes som du held ein distanse til personane, slik det er vanleg å gjera i kriminalromanar.

Noko anna som er gjort på ein god måte i boka, er dei kjappe sceneskifta og korleis spenninga vert bygd opp. Forteljaren vandrar frå hovud til hovud, og me får innblikk i kva offera og hovudpersonane tenkjer. På denne måten får me mange spennande brotstykkje å forhalda oss til, og me prøver å pusla dei saman så godt me kan. Det er ikkje alt som er like truverdig i det som skjer, men historia er såpass spennande at du greier å velja å ikkje hengja deg opp i det.

Frå boka – slik at du får eit inntrykk:

Politibetjenten som gikk inn for å forsikre seg om at offeret ikke kunne reddes, sitter i trappa til oppgangen ved siden av. Han er askegrå i ansiktet og mørk i blikket. Ambulansepersonell legger et pledd rundt ham og sjekker blodtrykket hans mens Adam snakker med ham.

Om du ser etter litt spenning og krim i kvardagen, kan eg tilrå denne boka. Eg hadde nokre underhaldande timar med Joona Linna.

Takk for at du tok turen innom bloggen min i dag! Eg vert glad for kommentarar eller om du trykkjer på like- eller deleknappen under. Kos deg med ei bok i dag, uansett kva for ei du måtte velja.

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

 

Bokmelding, Tekst

Bokmelding: Tilbake til Riverton

Legg att eit innspel

Sidan det er påske og, for mange, lesetid, tenkte eg at eg skulle dela nokre av favorittane mine på bloggen. Først ut er boka Tilbake til Riverton av Kate Morton.

Boka enda opp i bokhylla mi då eg vandra rundt i ulike bokhandlar i Oslo for nokre år attende, på jakt etter lett sommarlektyre. Eg fann boka på tilbod og ho vart kjøpt saman med Den glemte hagen av same forfattar. På den tida hadde eg ikkje høyrt så mykje om korkje bøkene eller forfattaren.

Bilete av ei bok.
Tilbake til Riverton av Kate Morton.

Kate Morton er ein australsk forfattar og sjangeren hennar er historiske romanar, blanda med litt krim/mysterie. Bøkene er oppbygde slik at du vekslar mellom fortid og notid heile vegen, og etter kvart som du les nøstar du opp mysterie. Fokuset ligg på menneske og korleis me oppfører oss i ulike situasjonar.

Etter at eg tilfeldigvis plukka opp Tilbake til Riverton den gongen, har dei bøkene som er komne etterpå òg fått plass i bokhylla mi. Eg har lese alle i engelske utgåver, og kan slik sett ikkje seia så mykje om dei norske omsetjingane, men språket og forteljingane er i alle fall flotte i dei versjonane eg har lese.

Handlinga i Tilbake til Riverton utspelar seg i fortid (særleg sommaren 1924) og i notid (1999), og kretsar rundt Grace Bradley, som var tenestejente i Riverton-hushaldet på den tida då Hartford-systrene Hannah og Emmeline budde der. Dei to glamorøse sosietetsdamene var velkjende i samtida, men har i seinare tid framstått som gåtefulle etter ei tragisk hending der ein ung poet tok livet sitt under ein av dei mange festane deira.

Mange år seinare, i 1999, held eit filmselskap på å laga film om hendinga. 20-åra verkar framleis som ein forførande draum, og kva er betre enn ei tragisk historie med mange lause trådar?

I samband med filmen vert Grace intervjua om tida då ho arbeidde i herskapshuset ved Riverton, og det spesielle bandet ho hadde til bebuarane, særleg Hannah Hartford.

Bilete av ein vassdam der du ser spegelbilete av himmelen og trea rundt.
Sola og trea speglar seg i ein dam eg vandra forbi på søndagstur.

«Last November I had a nightmare.»

I november hadde eg eit mareritt.

Dette er første setninga i boka, og er viktig fordi ho fører oss inn i handlinga (eg har skrive litt om kor viktig den første setninga i bøker er her). Me ser med ein gong at det er ein eg-forteljar, i tillegg vert me nysgjerrige på kva personen har drøymt om som var så fælt og kvifor det er så viktig at vedkomande fortel oss dette allereie under første møte.

Eg skal ikkje gå så mykje inn i handlinga i boka, dersom du ikkje har lese ho, men det eg likar er at ho, blant anna, gjev eit godt bilete av den historiske tida ho skildrar, og skilnaden på fattig og rik og elles samfunnet som var på den tida.

Det er også interessant å sjå korleis forfattaren skildrar menneskelege relasjonar og menneska i seg sjølve med både gode og dårlege sider.

Som menneske har me jo ein tendens til å døma folk utifrå handlingane me ser dei utfører, men som regel ligg det meir under overflata enn det me til ei kvar tid ser. Dette tykkjer eg kjem fint fram i denne boka, og i denne typen bøker generelt.

Elles likar eg at historia kjem fram litt etter litt gjennom at me går att og fram i tid, i staden for å følgja handlinga frå start til slutt. Det er litt det same som å leggja eit puslespel der biletet kjem fram etter kvart som dei ulike bitane kjem på plass.

Det eg likar aller best med boka er at ho er godt skriven. Med det meiner eg at forfattaren greier å uttrykkja kjensler og hendingar på ein veldig levande og samstundes reflektert måte. Eg vert overraska av tankane forteljaren gjer seg, og får eit glimt av livet i eit anna lys. Når eg les slike bøker, sit eg att med ei kjensle av at eg er vorten rikare på ord og erfaringar. Det er faktisk berre det som skal til for å endra livet til nokon bitte litt, og kor fantastisk er ikkje det?

 

Godt sitat frå boka (mi omsetjing):

Blikket mitt fanga jenta i spegelen ein augneblink, og eg tenkte at det var eit veldig alvorleg ansikt ho hadde. Det gjev ei uhyggjeleg kjensle, dei sjeldne gongene du heilt uforvarande får sjå eit glimt av deg sjølv. Ein uvakta augneblink, strippa for alt kunstig. Når ein til og med gløymer å lura seg sjølv.

 

Dersom dette høyrest ut som noko du kan lika, vil eg absolutt tilrå boka. Eg fekk meg nokre timar i ei anna verd då eg las ho, og det er jo ikkje akkurat feil.

Tusen takk for at du var innom bloggen min i dag! Lukka til med å finna boka som passar for deg akkurat no. Dersom du likte innlegget, vert eg utruleg glad om du trykkjer på like- eller deleknappen under. Eller kanskje du vil leggja att ein kommentar til meg. Eg tek gjerne i mot tips om bøker du meiner at eg bør lesa. Eg ynskjer deg ei triveleg lesestund og ein flott dag vidare!

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

 

Kommunikasjon, Refleksjonar, Språk

Rosina i pølsa

Legg att eit innspel

Faste uttrykk har ofte opphavet sitt som eit språkleg bilete. Me nyttar noko handgripeleg frå kvardagslivet som ein metafor for noko større i livet. Etter ei stund set desse bileta seg fast i språket som ein klisjé eller som eit fast uttrykk. Etter ei tid er dei såpass inngrodde i språket at me ikkje lenger hugsar kvar dei kom ifrå.

Sidan me ikkje lenger hugsar kvar dei kom ifrå, er det ofte slik at tydinga av uttrykka endrar seg utan at me eigentleg forstår kva som skjer. Me veit berre nesten kva dei tyder, så me let det passera. På den måten får me faste uttrykk som ikkje alltid gjev så mykje meining. Dette har eg teke føre meg tidlegare her.

Bilete av eit vinterlandskap. Tre og ei elv.

Ei rosin?

Rosina i pølsa er eit døme på akkurat dette. Alle skjønar me at når nokon snakkar om rosina i pølsa, så meiner dei eit høgdepunkt. Noko eg sjølv har stussa over er den bokstavlege tydinga av ei rosin i pølsa. No er ikkje eg særleg glad i pølser i utgangspunktet, men eg er ikkje sikker på om eg hadde tykt det var noka gledeleg overrasking om det plutseleg dukka opp ei rosin inni der.

Mikroskopiske endringar

Det er likevel det det er snakk om – ei rosin som tradisjonelt vart putta inn i slutten av dei heimelaga pølsene som ei lita overrasking – ein ekstra god smak heilt på slutten. Då er ikkje dette det beste dømet på faste uttrykk som endrar tyding, meiner du kanskje. Det er heilt sant, men det som er interessant, slik eg ser det, er at tydinga av uttrykket endrar seg etter kvart som samfunnet endrar seg. Me snakkar ikkje lenger om rosina i pølsa berre som eit «gledeleg endepunkt». No til dags kan rosina eigentleg koma kva tid som helst i den biletlege pølseetinga. Det er desse mikroskopiske endringane som til slutt fører til at me får uforståelege faste uttrykk.

Sidan me i samfunnet i dag, i stor grad, er meir opptekne av høgdepunkta enn av kvardagen, tilpassar me språket etter det.

Heilt til slutt

Takk for at du var innom bloggen min i dag – stor stas! Legg gjerne att ein kommentar til meg under, eller trykk på like- eller deleknappen dersom du likte innlegget. Då vert eg veldig glad!

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

Kommunikasjon, Ord du saknar, Refleksjonar, Språk

Ord du ikkje visste at du sakna – fysak

Legg att eit innspel

I bloggen i dag skal me sjå på ord att. Det hender at me kjem på ord me ikkje har nytta på lenge, og som me har gløymt at me saknar. Tidlegare har eg teke føre meg apal og klopp, i dag skal me sjå på ordet fysak.

Ikkje at fysak er eit uvanleg ord i norsk daglegtale i dag, i alle fall ikkje om du har ei tilknyting til skulekvardagen, men då vert ordet ofte skrive med store bokstavar , og er ei forkorting for fysisk aktivitet.

Bilete av gras med rim på og eit vatn med is på.

Same ordet – ulike meiningar

Fysak, i den samanhengen som me skal sjå på no, har ingenting med fysisk aktivitet å gjera, og er litt meir uvanleg i dag enn det var tidlegare.

Fysak er ei litt negativ nemning for «fyr» eller «kar». Ein fysak er ein litt klossete fyr, og det mest vanlege er å nytta ordet i omtale av personen, ikkje direkte til vedkomande. Ofte er det nytta på ein litt fleipete måte som til dømes «Kvar er han fysaken?». Eg ville då ha tolka det som «Kvar er han typen/tullebukken?». Det varierer etter samanhengen kor negativt lada ordet eigentleg er, men det er ikkje ein udelt positiv ting å kalla nokon.

Ein eigen kontakt?

Då eg søkte litt rundt på nettet etter bruken av ordet fysak i dag, dukka det opp setningar som «Bli fysak-kontakt ved skolen vår» … Hmmm, fristande… «Vi er en fysak-kommune» … Ja vel … Takk for informasjonen, greitt å vita på førehand!

Heilt til slutt

Språket er i konstant endring, men det er kjekt å trekkja fram dei orda me ikkje nyttar så mykje lenger. Dersom du har nokre forslag til slike ord sjølv, er det supert om du legg att ein kommentar nedanfor. Elles vert eg veldig glad dersom du trykkjer på like- eller deleknappen under, dersom du sette pris på innlegget.

Eg ynskjer deg ein flott dag vidare, det er kjekt at du var innom bloggen i dag!

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

 

Kommunikasjon, Skrivetips, Tekst

Pressemelding – hugseliste

Legg att eit innspel

Uansett kva du driv med i dag, vil du på eit eller anna tidspunkt snubla bort i ei pressemelding. Å skriva ei pressemelding, meiner eg. Det kan til dømes vera som frivillig for eit idrettslag eller som gründar i eige føretak.

Draumen er jo å skriva ein såpass god tekst at ikkje berre dei som er interesserte i det du skriv om (les: foreldre, kollegaer eller medsamansvorne i idrettslaget) les teksten din, men også andre – og aller helst at journalistane i mediet du sender det inn til fattar interesse for det du promoterer og lagar si eiga sak om det.

Rett kanal for å nå dei rette folka

Målet med ei pressemelding er jo å nå ut til flest mogleg folk, og helst til dei folka som treng akkurat det du har å gje. Då seier det seg sjølv at du ikkje sender ei pressemelding om den store traktorkonkurransen du skal arrangera til eit medisinsk tidsskrift. Plassering og målgruppe er alltid viktig å hugsa på uansett kva type tekst ein skriv.

Bilete av eit par katteauge i ei trapp.
Korleis kan du gjera temaet ditt meir spennande?

Men om ein går utifrå at du veit dette, at du veit at akkurat ditt fantastiske arrangement, di nyttige oppfinning osv. er det lesaren av denne mediekanalen treng nett no – korleis skal du kommunisera dette?

Neglebiting framfor datamaskina

Dette er noko eg har streva med sjølv mange gonger. Eg kjenner kjensla av å sitja ved skrivebordet og bita negler etter å ha fått ordre frå sjefen om å skriva ei pressemelding, og vera fullstendig grøn på korleis ein gjer akkurat det. Som tekstnerd måtte eg ta det eit steg vidare, eg las eit lass av bøker om tekstforfatting og fordjupa meg i marknadsføringskurs, og har no laga meg nokre tips som eg vil dela med deg.

Det første først

Det aller første du må gjera er å skriva PRESSEMELDING øvst på arket. Er ikkje eg eit geni? Gjev deg slike fantastiske råd! Spøk til side – dette er viktigare enn du trur. Du vil ikkje irritera journalisten som sit og går gjennom innsende tekstar allereie før han har byrja på teksten din. Det skal vera enkelt for mottakaren i mediet å vita kva det er snakk om – merk difor teksten din med PRESSEMELDING.

No er du klar for å selja inn det du vil skapa blest rundt. Dei viktigaste opplysingane du kan koma med er kven/kva det gjeld og kvar og når det skjer. Er det snakk om ei lansering av noko slag, må du ha med kven som lanserer kva og kvar lanseringa skjer til kva klokkeslett og dato. Dersom det er viktig å forklara korleis og kvifor lanseringa skjer, tek du med det også.

For din eigen del, er dette fint å byrja med også. Då har du noko konkret å setja deg inn i skrivinga med. Dette er informasjon du kjenner ut og inn, og som du kan forklara på best mogleg måte. Tenk over kvifor denne informasjonen er viktig for potensielle lesarar/kundar. Fokuset skal vera på deira oppleving.

Fiks ferdig

Noko du kanskje ikkje har tenkt på er at pressemeldinga som regel vert sett direkte inn i tidsskriftet slik du har skrive ho. Det er difor viktig at du passar på at det du har skrive er korrekt stava, alle namn er rette (dette er viktigare enn ein trur – eg har ikkje tal på kor mange gonger eg har vorte omdøypt i skriftlege tekstar, på namnelister osv.) og at du skriv fullstendige setningar, ikkje stikkord.

Det er viktig at pressemeldinga ikkje er for lang. Då gidd ingen å lesa ho, og dersom tidsskriftet er interessert, vil dei helst laga sine eigne tekstar om saka. Hald deg difor til eit minimum.

Bilete av ein bokstabel, eit grantre, ein frosen dam og eit bord med tekopp, tekanne, eit strikketøy og ei bok.
Inspirasjon er avgjerande uansett kva type tekst ein skriv.

Bruk korte setningar, det skal vera informativt og enkelt å setja seg inn i. Ein les ikkje ei pressemelding for å verta utfordra på det språklege planet. Det er også viktig at du hugsar på å ikkje nytta interne ord. Tenk at dette er noko som skal vera enkelt å forstå for alle. Du skal nå flest mogleg med bodskapen din, ikkje syna kor flink du er.

Levande og personleg

Ver personleg. Fokuset skal vera på lesaren – nytt gjerne ord som «du, deg, ditt», men ikkje «de, dykk, dykkar».

For å gjera teksten meir interessant er det lurt å ta med eit sitat om saka. Dette kan vera noko nokon har sagt – t.d. sjefen din eller andre som har litt tyngde innan feltet, eller det kan vera noko du sjølv seier. Då må du skriva det som om det er nokon andre som har intervjua deg om saka: «. . . , seier Pål Mørk.» (ikkje: seier eg).

Det tekniske

Ofte understrekar me ord eller setningar ved å setja dei i kursiv eller utheva dei. Dette er ikkje lurt å gjera i ei pressemelding. Det er ikkje sikkert at slike uthevingar vert overførde når teksten vert sett inn i tidsskriftet.

Hugs å gje journalisten kontaktinformasjon, og gjerne tips til korleis han kan gå fram vidare, som intervjuobjekt og slikt. Send gjerne med bilete. Helst ikkje meir enn eitt, men sei at du kan hjelpa til med fleire dersom det er ynskjeleg.

Ikkje gløym å merka pressemeldinga skikkeleg med namn, firma, logo osv. Det skal vera minst mogleg arbeid for den som skal jobba vidare med ho.

Tenk at du fortel ei historie, gjer forteljinga så interessant og oppløftande som mogleg. Leik med vinklingane. Det viktigaste av alt er å ha det moro når ein skriv!

Heilt til slutt

Takk for at du var innom bloggen min i dag! Eg vert veldig glad om du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller legg att ein kommentar til meg. Kanskje du har eit spørsmål eller eit innspel å koma med? Lukka til med pressemeldinga!

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug