Kategoriarkiv: Kommunikasjon

Kommunikasjon, Språk

Å vera Harry eller Doris

Legg att eit innspel

Språket vårt er oppbygd av så mange faste uttrykk at me ofte gløymer kvar desse uttrykka stammar frå. Veit du til dømes kvifor me tidvis kallar kvarandre «harry»?

Bilete av ein raud kopp fylt med kaffi.
Frå første utekaffien i februar i fjor.

Harry eller Andreas?

«Det er harry å ha den veska der!» «Det er harry å køyra rundt i ein slik bil!» Me forstår jo kva som er meint. Kanskje ikkje fordi me skjønar uttrykket, men me har etter litt trening lært å forstå det utifrå samanhengen. Men veit du eigentleg kvar det stammar frå? Kvifor me her i Noreg går rundt og kallar kvarandre for eit gutenamn når me skal påpeika at stilen ikkje er tipptopp moderne?

Ein skulle jo tru at bakgrunnen var noko meir fiffig enn det han faktisk er. Ein kunne jo ha eit håp om at harry var ei hue eller eit par sko som etter ei tid som glamorøs landeplage fann seg sjølv lengst bak i skåpet i skammens hjørne, eller noko slikt. Men «harry» viser faktisk ikkje til noko meir spenstig enn til det engelske gutenamnet Harry. Så det gjev eigentleg ikkje meir meining å kalla kvarandre «harry» enn det ville ha gjort å kalla kvarandre til dømes Andreas.

Ungdom, overklasse og Oslo

Uttrykket har ikkje ein gong røter i ein levande kar som heitte Harry og som var utdatert frå vogge til grav, det er nok meir generelt enn som så. Det stammar frå overklasseungdomen i Oslo tidleg på 1900-talet, og var noko dei kalla folk frå arbeidarklassa. Kvifor? Fordi Harry var eit populært namn blant arbeidarklassa på denne tida.

På 60-talet vart uttrykket nytta om rånarar med sleik, og no godt hundre år etter at det først dukka opp, er uttrykket like levande som tidlegare. Det kvinnelege motstykket til «harry» skal visst vera å vera «doris».

Heilt til slutt

Takk for at du tok deg tid til å lesa innlegget mitt i dag! Veldig koseleg at du er innom. Dersom du likte det du las, vert eg veldig glad dersom du trykkjer på like- eller deleknappen under. Eller legg att ein kommentar til meg. Elles ynskjer eg deg ein strålande dag vidare!

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

Kjelde: Prikken over i-en og andre uttrykk av Kjell Ivar Vannebo

Kommunikasjon, Skrivetips, Språk

Eit ord er eit ord . . . eller?

Legg att eit innspel

Når ein jobbar med ord på dagleg basis, slik eg gjer, er det ikkje til å unngå at ein vert litt opptekne av ord og dei ulike tydingane dei har. Har du tenkt over kva ord du nyttar? Kan det vera at du nyttar ulike ord for nett same tingen?

 

Mark Twain har sagt det så fint:

Skilnaden mellom det rette ordet og ordet som er nesten rett er den same som skilnaden mellom eld og ei eldfluge.

Vel å merka er dette mi omsetjing, Twain nytta orda lightning og lightning bug.

Bilete av ein solnedgang, fjell som speglar seg i fjorden og eit stupetårn.
Sogndal på denne tida av året.

Dei små og store skilnadane

Som omsetjar støyter ein stadig på ord som kan skapa litt hovudbry. Du får ikkje dei same assosiasjonane til ordet «vom» som til ordet «mage». Og kva med ordet «magesekk»? Du får heller ikkje dei same assosiasjonane til ordet «elska» som det «å vera glad i». Når me skriv, hender det ofte at me kan vera meir nøyaktige i ordvala våre. Får du sagt akkurat det du ville seia? Er det mogleg at du kan velja eit anna ord som passar betre til akkurat det du vil seia?

Uforståelege brukarrettleiingar

Eg reknar med at eg ikkje er den einaste som tidvis har rive meg i håret over uforståelege brukarrettleiingar når eg skal prøva å få eit produkt til å fungera. Ofte er dette fordi omsetjaren har nytta feil ord, og den opprinnelege meininga forsvann i prosessen.

Forståeleg, uforståeleg eller direkte feil

Ein av gjengongarane eg ler litt av når eg omset er ordet «avhending». Plar du å avhenda noko? Er det eit ord du nyttar i daglegtale? Det er i alle fall ikkje eit ord eg vanlegvis støyter på utanom i brukarrettleiingar. Eg har ofte fundert på korleis dette fenomenet oppstod. Kven var det som tenkte at «Hmm, avhending er eit godt, norsk ord, mykje meir presist enn å nytta det daglegdagse ordet kasting.»

Å avhenda er eit presist uttrykk når det er snakk om å kvitta seg med (selja unna) verdipapir. Det er eit fullstendig feil ord å nytta når det er snakk om kassering av elektronisk utstyr og liknande.

Komisk

Det finst eit utal slike døme, så eg skal ikkje gå nærare inn på fleire, men kanskje du har kome på nokre ord sjølv? Det kan vera ganske komisk når ord hamnar i feil samanheng.

Heilt til slutt

Takk for at du var innom bloggen min i dag! Veldig kjekt med besøk! Dersom du likte innlegget, vert eg veldig glad dersom du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller legg att ein kommentar. Elles ynskjer eg deg ein framleis god dag!

 

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

Kommunikasjon, Språk

Er det høfleg å ta seg ein tur på dass?

2 innspel

Eg er nok fasinert av språk for tida, førre innlegg handla om akronym, medan me i dette skal ta føre oss eufemismar.

Det vesle huset

Den artigaste eufemismen eg veit om er ordet «dass», som kjem frå det tyske uttrykket «das Häuschen», som på norsk tyder «det vesle huset». Det ordet me i dag altså reknar for å vera eit rimeleg ufint ord for toalett (også ein eufemisme) er altså ei forfina omskriving av det tyske uttrykket. På norsk kutta me like godt ut hovudordet og sa berre «dass» som i praksis tyder at me seier noko slikt som «det . . . et». Og likevel føler me at det er eit ord som det er litt for stygt å nytta . . . Fantastisk!

Bilete av ei dodør med nokre skilt på.
Kjært barn har mange namn . . .

Det hemmelege rommet

Me vel heller å nytta ordet toalett. Det kjem frå det franske ordet toilette, og alt er betre på fransk , eller? Det tyder visst noko slikt som «liten duk», og viser til duken på stellebordet.

Ordet klosett tyder «lite avlukke» og kjem frå det latinske ordet clausus, som tyder noko slikt som «attleten». Ordet do kjem frå det tyske ordet do-hussom, og kjem truleg frå det tyske verbet don, som tyder «å gjera».

I tidlegare tider kalla dei det visst for løyndarhus eller løyndom, og det trur eg er den vegen eg vil velja framover. Tenk kor mykje meir spennande det er å ha eit hemmeleg rom i huset, slik i staden for å kalla det for ein liten duk, eller det . . .et . . .

Attende til saka

Innlegget skulle eigentleg ikkje handla om det hemmelege rommet, men om formildande omskrivingar, nemleg eufemismar. Ordet kjem frå det greske euphemos, som tyder noko slikt som «lukkebringande tale».

Grunnen til at me treng desse omskrivingane er nok at menneske alltid har vore redde for at det skal gå «troll i ord». Me er redde for at dersom me til dømes nyttar ordet djevelen, kan me påkalla han, og at me kan unngå at han kjem ved å kalla han til dømes Mannen med ljåen. Me kan ufarleggjera ein ting eller ein situasjon ved bruk av ord.

Negative assosiasjonar

Noko anna som påverkar språkbruken og trongen til nye eufemismar er assosiasjonane me legg til eit ord. Ord som «neger» har for mange negative haldningar knytt til seg, til at det er sosialt akseptabelt å nytta det i daglegtale meir. Ordet stammar visst opprinneleg frå det latinske ordet niger, som tyder «svart», men måten menneske har nytta det på, gjer at det i dag er eit negativt lada ord.

Kva ord og språk ein nyttar er viktig, men eg trur kanskje det er endå meir viktig å jobba med haldningane våre. Ord i seg sjølve er ikkje farlege, men måten me nyttar dei på kan skapa farlege og sårande situasjonar.

Heilt til slutt

Eg meiner uansett at det er stas å ha eit hemmeleg rom i huset, kanskje eg skal gå endå lenger å kalla det «rommet-som-ikkje-kan-nemnast» eller noko slikt.

Takk for at du var innom bloggen min i dag! Kjempekoseleg! Eg vert utruleg glad dersom du trykkjer på like- eller deleknappen under, viss du sette pris på innlegget. Du kan også gjerne leggja att ein kommentar til meg!

 

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

 

Kjelder: Wikipedia og boka Språkmagi av Helene Uri

 

Kommunikasjon, Ord du saknar, Refleksjonar, Språk

Ord du ikkje visste at du sakna – klopp

4 innspel

No skal me sjå litt meir på eit tema eg er veldig glad i – ord – og særskilt ord eg tenkjer at me ikkje nyttar ofte nok.

Då eg jobba som norsklærar på vidaregåande i Oslo for nokre år sidan, var det ein kollega som spurde meg om eg visste kva klopp tydde for noko. Dette sette i gong ei massiv tankeverksemd for min del fordi det var eit ord eg ikkje hadde tenkt på, eller nytta, på veldig lenge.

Kva var det det var att?

Grunnen til at eg ikkje har nytta det på lenge er vel helst at det ikkje er så flust med klopper rundt om som det var i tidlegare tider, like fullt er det eit vakkert ord.

Bilete av ei klopp (steinhellebru) gjennom netting. Bilete av same kloppa frå annan vinkel.
Det finst ein del fine klopper rundt om – her er ei av dei.

Det har to tydingar – det kan visa til ei stabburstrapp (låg trapp). Vel har eg vel støytt på eit og anna stabbur i mi tid, men eg må innrøma at det ikkje er noko som går inn i den daglege praten for min del.

Den andre tydinga er ei gangbru av stokkar eller stein over til dømes ei elv eller ein bekk, eller over ei myr eller liknande. Desse finst det nokre av rundt om. Særleg om du vandrar litt rundt i fjellheimen.

Om ein filosoferer litt vidare . . .

Det hadde vore stas om tydinga berre hadde vore bru og eg kunne til å seia «Hardanger-kloppi» og slikt, men eg får vel halda meg til fakta. Er likevel litt moro å leika med tanken . . . «Tower klopp, London» . . . «Karlskloppi, Praha» . . .

Når det er sagt, er klopper i seg sjølv vakre nok til å ha sitt eige ord. Det er plass til fleire klopper i verda!

Bilete av ei klopp (steinhellebru) og lyng med istappar.
Vatn i ulike former. Fasinerande.

Heilt til slutt

Eit kort innlegg i dag om eit stutt og nydeleg ord. Dersom du likte innlegget, vert eg takksam om du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller om du legg att ein kommentar til meg.

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

 

Kommunikasjon, Refleksjonar, Språk

Ei høne å plukka . . .

2 innspel

Hender det at du høyrer uttrykk som du ikkje heilt skjønar? Temaet i bloggen i dag er faste uttrykk.

Då eg var lita høyrde eg ofte at dei vaksne la til «so han sa» når dei hadde sagt noko. Eg heldt på å bli tullete fordi eg ikkje visste kven han der som sa alt var. Dei gongene eg spurde fekk eg til svar at «Hehe, det er no berre eit uttrykk». Det tok meg ganske lang tid å akseptera at det var akkurat det. Når dei vaksne sa «so han sa», meinte dei om lag det same som «heldt eg på å seia». Det var ein måte å ta spissen av det dei sa på.

Eg, i mitt einfelde, trudde det var ein kar som sat ein stad og sa veldig mange ting som folk stadig tok opp att . . .

Bilete av ein legobil på hovudet til ein unge, med hendene rundt. Bilete av ei høne og ein hane i plast. Bilete av ein hagefrosk.
Det er viktig å leika, både når det gjeld språk og resten av livet.

Å hoppa etter kven?

Faste uttrykk veks fram nasjonalt og lokalt og kjem av at brukarane har ei felles kulturforståing . Ta til dømes uttrykk som «å hoppa etter Wirkola», som tyder at du skal ta over etter nokon som var veldig god i den rolla du skal ta over. Kong Harald skal ha nytta dette uttrykket om å ta over som konge etter far sin, Kong Olav.

Opprinneleg kom jo dette uttrykket til fordi skihopparen Bjørn Wirkola var fullstendig suveren på 60-talet. Ulike sportskommentatorar vitsa med at det ikkje var moro å hoppa etter Wirkola. Uttrykket voks og kan i dag nyttast om dei fleste livsområde.

Mange av dei faste uttrykka me nyttar har si rot i idretten – som «å ta over stafettpinnen» eller «ballen er rund».

Vêr og slikt

For nordmenn er det (i alle fall for vaksne) som regel enkelt å forstå kva uttrykka tyder. Dette er fordi dei byggjer på landet si felles kulturforståing.

Eit uttrykk som «mellom borken og veden» vil fortelja ein nordmann at du står overfor eit vanskeleg dilemma. For ein utlending vil det truleg ikkje gje noka meining i det heile. Det er difor slike uttrykk er så vanskelege å omsetja.

Ta til dømes «å ha vore ute ei vinternatt før». Ein nordmann vil med ein gong skjøna at denne personen «har vore i hardt vêr før» – vedkomande har altså erfaringar som gjer han rusta til å halda ut tunge opplevingar. Dette veit me fordi me er klar over at at å vera ute ei skikkeleg kald vinternatt i Noreg, krev vilje og instinkt til å overleva.

Bilete av blåbærlyng med blåbær.
Blåbær!

Ei høne?!

Om du tenkjer etter, er mest heile språket bygd opp av faste uttrykk. Sjølv om me veit kva folk meiner når dei nyttar desse uttrykka, er det ikkje alltid me veit korleis dei oppstod.

Ta uttrykket «har ei høne å plukka med deg» – då forstår eg jo at vedkomande er misnøgd med noko eg har sagt eller gjort og no vil han eller ho at me skal ordna opp. Anten med ein alvorsprat eller med ein slåstkamp. Men eg anar ikkje korleis uttrykket oppstod – kva som gjer det å plukka ei høne synonymt med å ordna opp i eit problem. Det er mogleg at det berre er snakk om grundig og tidkrevjande arbeid.

Det kan også vera at det tyder noko heilt anna.

Ugler er fine fuglar

Uttrykket «ugler i mosen», som fortel deg at du må vera på vakt, kjem frå det danske uttrykket «ulver i mosen» (ulver på myra), og oppstod visst i norsk språk fordi våre forfedrar ikkje forstod det danske språket, så dei fornorska det litt (litt slik som bokmål, eigentleg . . . Nei då, men det er ikkje alltid ein nynorskbrukar kan dy seg).

Eg har forresten høyrt at danskane har teke etter uttrykket vårt og no snakkar om ugler i mosen dei òg . . . Ulvane er nemleg utrydda i Danmark . . .

Språk er kompliserte greier, men det er moro å forska litt i det stundom.

Heilt til slutt

Takk for at du var innom bloggen min i dag! Eg håpar innlegget sette i gong nokre tankeprosessar rundt faste uttrykk du sjølv brukar.

Dette er nok eit tema eg kjem til å koma innom att seinare, så om du har kommentarar, vert eg veldig glad om du tek kontakt. Dersom du likte innlegget, er det kjempeflott om du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller legg att ein kommentar.

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

 

 

Kommunikasjon, Ord du saknar, Refleksjonar, Språk

Har du nokon gong vorte kalla for eit epletre?

Legg att eit innspel

Dagens innlegg er ei lita forlenging av det førre innlegget (som du finn her). Der tok eg føre meg at ordet apal tyder epletre. Eg voks opp i eit jordbruksområde, der me nytta skjellsord som eg trur er heller uvanlege i andre sirklar.

Skjellsord i rurale strok

Når nokon var dumme mot oss hagla det ofte med ord som geit, kyr og merr (om det var snakk om ei jente) eller sau, oksestut osv (om det var ein gut). Eg kan ikkje hugsa at me assosierte desse skjellsorda på nokon måte med dyra me hadde med å gjera til dagen. Alle var me utruleg glad i dei.

I tider der eg har drista meg ut i verda har eg fått kommentarar som «Vi pleier ikke kalle hverandre for ku og sånt…»

…Neivel…

To bilete av ein liten dam med eit tunt lag med is på., og eit bilete av eit epletre.
November!

Kultursjokk

Grunnen til at dette heng saman med førre innlegg er at i ungdomstida gjorde apalen sitt inntog som skjellsord. Det er mange «bygutar» (som regel fjøringar eller kaupingar) som litt forfjamsa har spurt «Kvifor kalla han meg ein apal? Kva er det for noko??»

Ingen av dei har vorte særleg mykje klokare av å få vita at «Eh…nei…det er no eit epletre då…»

Fordi du er ubrukeleg

I den tida høyrde eg at apal vart brukt om eit gamalt epletre, som ikkje hadde frukt meir, og som difor var ubrukeleg. Dersom nokon kalla deg ein apal (dette var mynta på gutar), skein det gjennom at vedkomande meinte at du var ubrukeleg.

Eg trur kanskje at det eventuelt var ein lokal definisjon, for eg finn ikkje noko anna om apal enn at det er eit epletre. Som sagt, voks eg opp ein del meter over havet, og der var nok dei fleste epletrea ubrukelege uansett, sidan vekstsesongen vert så kort.

Saftkokar

Eit anna hyppig nytta skjellsord, og som ikkje var særleg lokalt, var saftkokar. Ekstra moro var det dersom han som vart kalla det faktisk jobba på Lerum…

Heilt til slutt

Takk for at du var innom bloggen min i dag! Dersom du likte innlegget og kanskje kom på nokre episodar eller ord du sjølv har brukt, er det fint om du trykkjer på like- eller deleknappen under. Eller om du legg att ein kommentar.

 

Me snakkast!

 

Klem,

Rønnaug

 

Kommunikasjon, Ord du saknar, Refleksjonar, Språk

Ord du ikkje visste at du sakna – apal

2 innspel

Hender det at du kjem over ord du anten ikkje kjenner eller som det er veldig lenge sidan du har høyrt? Dagens innlegg handlar om slike høve, eller berre eit, for å vera nøyaktig.

Det mystiske treet

Då eg var lita høyrde eg ofte at besteforeldra mine snakka om apalen (eller apadl (med trykk på a-en), som me seier på sognemål) som stod i hagen. Eg hugsar enno at eg lenge ikkje heilt fekk tak i akkurat kva det var dei refererte til, men eg konkluderte med at det var eit tre.

Dei snakka alltid om apalen som noko alle visste kva var, så eg torde ikkje spørja, og funderte heller sjølv over kva for eit tre det kunne vera. Eg meiner å hugsa at eg vart skuffa då eg endeleg forstod at det var epletreet dei snakka om. Apal er jo eit mykje finare ord enn epletre. Kvifor bytte me vekk det, eigentleg?

Eit sommar og eit haustbilete av epletre. Eit nærbilete av nokre raude eple som heng på treet.
No har eg fleire apalar i hagen. Dei er det som regel frukt på.

 

Som sagt, var eg litt sein med å konkludera med at apal var det same som epletre, men til mitt forsvar voks eg opp på ein stad som ligg 4-500 meter over havet, og det fanst aldri eple på den apalen dei snakka om.

Heilt til slutt

Takk for at du er innom bloggen min i dag! Dersom du likte innlegget mitt, og kanskje fann eit ord du sakna – eller kom på andre, er det flott om du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller legg att ein kommentar til meg.

 

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

Kommunikasjon, Refleksjonar, Skrivereglar

Kjært barn har mange namn…

Legg att eit innspel

I bloggen i dag skal me sjå litt på ulike ord me har som dekkjer det same. Dei fleste har nok høyrt om eskimo-folket som har haugevis med ord for snø? Mellom 20 og 200 ein plass har eg høyrt. Fasinerande, er det ikkje?

Diverre er det visst ikkje noka sanning i det. I røynda skal dei ha mellom to og fire ord for snø. Historia mister litt av kuriositeten og poenget sitt når ein blandar inn fakta, så det bør ein helst ikkje gjera. Men om me går vidare, kan me sjå litt på kva ord me har som dekkjer det same.

Bilete av tre bøker oppå kvarandre, den øvste er oppslegen. Bilete av ei opa bok med eit hjarte. Bilete av eit naust ved eit fjellvatn.
Er boka skriven eller forfatta? Notert, kanskje? Naustet ligg i alle fall ved Halsavatnet.

Om me vel eit ord som skriving, har me eit mangfald av synonym å ta av. Me kan notera, skribla, russa, føra ned, eller meir nymotens ord som blogga, teksta, chatta osv.

Eg har fundert litt på om me treng desse orda, og kvifor me lagar oss nye ord for noko me allereie har. Med litt hell skal eg få deg til å grubla over det same.

Er det lengda som avgjer?

Attende til skrivinga. Ein kan altså notera på eit notat eller blogga på ein blogg. Men eg har enno ikkje høyrt om nokon som «romanar» på ein roman.

Kvifor ikkje? Kan det ha noko med lengda på teksten ein skriv å gjera? Er det eit punkt der det går frå å vera t.d. notering til at det vert den meir seriøse skrivinga? Når du har passert visst mange sider med tekst, vert det då skriving? Det spelar kanskje inn, men eg har aldri høyrt om nokon som «annonsar» ei annonse heller, derimot har eg, ein og anna gongen, høyrt om forfattarar som forfattar forfattarskapa sine.

Latskap?

Kanskje skiljet går ein annan stad? Det kan jo vera at me lagar nye ord for å skildra saker me gjer til dagen. At me lagar ord fordi me er late eller har for dårleg tid til å seia heile setninga. I staden for å seia at «No skriv eg på bloggen», seier eg heller «Eg bloggar». Då får eg liksom dekkja alt på ein gong. Eg kunne sjølvsagt berre sagt «Eg skriv», men då hadde kanskje folk spurt meg om kva eg skreiv på osv. I latskapens namn er blogging eit meir effektivt og dekkjande uttrykk.

Eg kan jo heller ikkje la vera å kommentera at me har adoptert ordet frå engelsk. Det same har me gjort med chatting, til dømes. Me kan jo enkelt omsetja begge orda: blogg frå web log, kan omsetjast til nettdagbok og chat kan omsetjast til nettprat eller rett og slett småprat. Men det er enklare å nytta dei engelske uttrykka, så då gjer me heller det.

Nokre på veg inn, andre på veg ut

Men dette var ei avsporing. Attende til kvardagslege ord – det er rart å tenkja på at ord ein nyttar til dagleg var ukjende for kort tid sidan. Dusjing, til dømes, ville nok ikkje vera eit vanleg innslag i daglegtale for 50 år sidan. Og «googling» høyrdest rart ut for berre tiår sidan (eller søkjemotorsøkjing, som me kanskje heller burde ha kalla det – det er mogleg at ikkje alle forslaga mine er like gjennomtenkte).

Andre ord er på veg ut. Til dømes er eit av yndlingsverba mine på veg ut av språket, i den grad det nokon gong var skikkeleg inne. Ordet du ikkje kan seia utan å føla eit visst snev av andakt medan du uttalar (du føler deg samstundes litt fjollete og tilårskomen), trekk pusten djupt og sei: «Eg telefonerer». Fint, ikkje sant?

Til slutt

Poenget med dagens tekst kan vera litt vanskeleg å gripa tak i. Eg ville rett og slett setja i gong nokre tankeprosessar rundt dette med språk. Kva ein funderer seg fram til er ikkje alltid så viktig, men at ein tenkjer gjennom det.

Tusen takk for følgjet denne gongen. Teksten vart litt lang og kronglete. Dersom du sette pris på teksten og hadde nytte av han, vert eg veldig takksam om du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller legg att ein kommentar til meg. Kanskje du har nokre språkting du grublar på og som du vil dela.

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

Kommunikasjon, Skrivetips

«Fornuft og følelse»

Legg att eit innspel

Eg kunne ikkje unngå å nytta tittelen til ei av favorittbøkene mine i dette innlegget. Me skal snakka om overtydingsteknikkar og denne gongen skal me sjå nærare på kjensledelen. I retorikken snakkar me om etos, patos og logos. Dersom du skal overtyda nokon om noko må desse tre vera på plass. Eg har tidlegare skrive innlegg om etos og logos, og i dag skal me konsentrera oss om patos.

Patos?

Når du har overtydd tilhengjaren om at du er ein truverdig person (etos) og om at saka du kjempar for ikkje er heilt på jordet (logos), er det på tide å få tilhøyraren til å forstå kvifor du kjempar for akkurat denne saka. Du må få kontakt med kjenslene til dei du snakkar til. Elles vil du ikkje klara å engasjera tilhøyrarene til å gjera det du ber dei om – dei vert likegyldige til resultatet, og det vil du sjølvsagt unngå.

Bilete av fotballbana under kamp mellom Sogndal og Haugesund.
Sogndal – Haugesund: Eg har vore på fotballkamp!

Patos og fotball

Patos vert ofte rekna synonymt med lidenskap. For å illustrera dette skal eg ta dykk med ein tur på Fosshaugane Campus, der eg var på laurdag. Sogndal spelte denne gongen mot Haugesund, og det var ein typisk skjebnekamp. Sogndal måtte vinna denne kampen for å ha sjansen til å halda seg i toppdivisjonen neste år.

Bakgrunnen for publikum var altså slik at alle visste kva som stod på spel. Det var inga logisk tvil om at saka (kampen) var viktig. Fotballaget til Sogndal har jo også naturleg truverd i denne samanhengen. Spørsmålet var om dei greidde å skapa engasjement og lidenskap. Dei var avhengige av at publikum brydde seg om utfallet i saka (kampen).

Slik er det også med deg

Slik er det i alle samanhengar der du prøver å overtyda nokon om eitkvart du brenn for. Dersom du vil at folk skal handla på ein særskilt måte, må du skapa engasjement – du må få dei til å bry seg! Måten du gjer dette på, er å appellera til kjenslene deira. Poenget er at dei skal kjenna seg att i problemstillinga du legg fram for dei. Dei skal kjenna glede, sinne, frykt osv. Dei skal kjenna noko her og no – slik at dei ynskjer å handla no.

Dette kan du oppnå ved å velja ord som understrekar stemninga eller kjensla du er ute etter å vekkja, ved bruk av ironi, metaforar eller samanlikningar. Dersom du fortel ei personleg historie med detaljerte skildringar, kan det hjelpa tilhøyraren med å identifisera seg med deg og med saka du legg fram.

I ein munnleg situasjon viser du dei med framferda di og tonefallet at dette er noko du brenn for. Du vil skapa lite engasjement dersom du brukar eit monotont stemmeleie og står heilt i ro. Responsen du er ute etter er som regel ei konkret handling.

Heia Sogndal

Attende på Fosshaugane, var den konkrete handlinga laget ville oppnå heia-rop og klapping frå publikum. Positiv energi til spelarane. Korleis skulle dei få til dette? Dei måtte først og fremst visa at dei likte seg på bana. At det var viktig for dei å gjera ein god jobb og at det var viktig for dei å halda seg i toppdivisjonen til neste år. At dei var villige til å kjempa for plassen.

Det var moro å vera på kamp denne dagen. Sjølv for meg, som er under middels interessert i fotball og som manglar ein del grunnleggjande kunnskap om sjølve spelet. Du kunne sjå at spelarane likte å spela fotball og at dei gjorde sitt aller beste der ute. Greidde dei å engasjera publikum?

Vel, dei siste tre-fire minuttane, frå dei 90 minuttane var spelte til tilleggstida var ute, stod heile stadion og klappa for laget. Me følte ei lita stund det same som dei følte.

Heilt til slutt

For å skapa denne typen engasjement må du altså få folk til å engasjera seg for utfallet i saka du snakkar om. Det gjer du ved å kommunisera med kjenslene deira. Få dei til å føla det same som det du føler. Det er patos. Lukka til!

Takk for at du er innom bloggen min og les innlegget mitt! Målet mitt er å skriva innlegg som er nyttige og underhaldande for andre – dersom du tykkjer eg lukkast med det, er det fint om du trykkjer på like- eller deleknappen under. Du kan også leggja att ein kommentar – både om du likar det eg skriv eller om du har nokre nyttige tips til meg.

Me snakkast!

 

Klem,

Rønnaug

 

Kommunikasjon, Refleksjonar

Drit i det!

2 innspel

I bloggen i dag skal me sjå litt på kor viktig det er å ta pausar, men samstundes skal me også tenkja litt gjennom språket me nyttar når me gjer det.

Når du treng ein pause

I ein travel kvardag med mykje «støy» hender det at ein lyt ta seg ein pause frå alt maset. Favorittuttrykket mitt når det tettar seg til er «Drit i det!». Det gjev hjernen min signal om at det er på tide å ta seg ein pause. Ein liten siesta frå kompliserte tankar, ein pust i bakken, få perspektiv på ting og sjå problema sine frå ein annan vinkel.

Bilete av lauvsprett. Av ei oppslegen bok og ein kaffikopp. Diverse scrappe- og kortlagingsutstyr. Bilete av ei øy som speglar seg i eit fjellvatn.
Ting eg gjer når eg treng ein pause: Går tur, nyt naturen, les ei bok, drikk kaffi eller driv med ein kreativ hobby.

Drit i det, eller?

Ordlyden «drit i det» kan på nokon verka vel sterk og kanskje til og med støytande. Ikkje for meg. For meg understrekar orda akkurat kor bagatellmessige og uviktige mange av problemstillingane eg blæs opp er. For om eg skal vera ærleg, så hender det at eg gjer akkurat det – vert ei dramadronning, noko som er slitsamt både for meg sjølv og omgjevnadane. Inntrykket mitt er at resten av verda slit med akkurat det same – det som er fint, er at alle saman som regel ikkje er dramatiske på akkurat same tid.

Som den språknerden eg er, let eg meg provosera at det «nye» uttrykket som ser ut til å ta litt over for favorittuttrykket mitt – nemleg «føkk it/det». Det kjem frå engelske «fuck it», og som dei fleste engelske kraftuttrykka er det knytt til kropp. Våre eigne kraftuttrykk er for det meste knytt til religion.

Kor bokstavleg skal ein vera?

«Drit i det» er knytt til kroppslege funksjonar, og gjev eit veldig tydeleg og ettertrykkjeleg bilete av akkurat kor uviktig saka er for deg.

«Føkk it» , derimot, er noko meir utydeleg i biletbruken sin. Dersom du omset det til norsk, gjev det heilt andre assosiasjonar og signal enn det det norske uttrykket gjev. Tenk på det.

Ein skal jo passa seg for å omsetja ting direkte, det er som regel ikkje mogleg. Alt eg veit er at når eg vegrar meg for å seia det på norsk, noko som er tilfelle her, så bør eg kanskje ikkje seia det i det heile.

Eg er ganske sikker på at engelsktalande også heller hadde valt uttrykket «shit in it» enn «fuck it» dersom dei hadde fått valet den gongen. Kva trur du?

Heilt til slutt

Uansett kva du endar på når det gjeld val av uttrykk, så kan me vera samde om at pausar og nytt perspektiv i kvardagen er viktig for oss alle saman.

Takk for følgjet gjennom innlegget! Dersom du likte det du las, vert eg veldig glad om du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller om du legg att ein kommentar. Me snakkast att om ikkje så lenge!

 

Klem,

Rønnaug