Faste uttrykk har ofte opphavet sitt som eit språkleg bilete. Me nyttar noko handgripeleg frå kvardagslivet som ein metafor for noko større i livet. Etter ei stund set desse bileta seg fast i språket som ein klisjé eller som eit fast uttrykk. Etter ei tid er dei såpass inngrodde i språket at me ikkje lenger hugsar kvar dei kom ifrå.

Sidan me ikkje lenger hugsar kvar dei kom ifrå, er det ofte slik at tydinga av uttrykka endrar seg utan at me eigentleg forstår kva som skjer. Me veit berre nesten kva dei tyder, så me let det passera. På den måten får me faste uttrykk som ikkje alltid gjev så mykje meining. Dette har eg teke føre meg tidlegare her.

Ei rosin?

Rosina i pølsa er eit døme på akkurat dette. Alle skjønar me at når nokon snakkar om rosina i pølsa, så meiner dei eit høgdepunkt. Noko eg sjølv har stussa over er den bokstavlege tydinga av ei rosin i pølsa. No er ikkje eg særleg glad i pølser i utgangspunktet, men eg er ikkje sikker på om eg hadde tykt det var noka gledeleg overrasking om det plutseleg dukka opp ei rosin inni der.

Mikroskopiske endringar

Det er likevel det det er snakk om – ei rosin som tradisjonelt vart putta inn i slutten av dei heimelaga pølsene som ei lita overrasking – ein ekstra god smak heilt på slutten. Då er ikkje dette det beste dømet på faste uttrykk som endrar tyding, meiner du kanskje. Det er heilt sant, men det som er interessant, slik eg ser det, er at tydinga av uttrykket endrar seg etter kvart som samfunnet endrar seg. Me snakkar ikkje lenger om rosina i pølsa berre som eit «gledeleg endepunkt». No til dags kan rosina eigentleg koma kva tid som helst i den biletlege pølseetinga. Det er desse mikroskopiske endringane som til slutt fører til at me får uforståelege faste uttrykk.

Sidan me i samfunnet i dag, i stor grad, er meir opptekne av høgdepunkta enn av kvardagen, tilpassar me språket etter det.

Heilt til slutt

Takk for at du var innom bloggen min i dag – stor stas! Legg gjerne att ein kommentar til meg under, eller trykk på like- eller deleknappen dersom du likte innlegget. Då vert eg veldig glad!

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug