Kategoriarkiv: Skrivereglar

Forvirrande skrivefeil

Språket vårt er i endring heile tida, men nokre gonger snik det seg inn direkte skrivefeil og skvisar ut den opprinnelege skrivemåten. Dersom du legg merke til det, kan det irritera vitet av deg. Berre prøv!

Det er jo som regel enkle og uskuldige ting, som ein ekstra bokstav her og der, slik som i ordet potensial, som i dei seinare åra nesten utan unnatak vert stava med ein ekstra e på slutten. Både ved skriftlege og munnlege høve. Potensial-e, seier folk. Eg er ikkje heilt sikker på kvar e-en kom frå i utgangspunktet, men no verkar det nesten uråd å verta kvitt han.

Bilete av ei tavle med tal på, omkransa av spreidde bøker.

Forvirrande tal

Særleg i det siste har eg lagt merke til at norske aviser, magasin og elles folk som skriv anten for hand eller på data, har byrja å skriva tal med punktum inni. I staden for å skriva 1500, skriv dei 1.500. Og når det er snakk om større tal, set dei til og med punktum fleire stader, som 1.500.000 når det er snakk om ein og ein halv million. Den korrekte, og enklare, måten å skriva det på på norsk er 1 500 000. Me nyttar vanlegvis mellomrom i staden for punktum mellom tala. Dette er heller ingen skrivemåte me har plukka opp frå engelsk, sidan dei nyttar komma når dei skal skilja mellom tal: 1,500,000. Dersom det hadde vore desimalar (øre på norsk), ville dei ha skrive det slik: 1,500,00.60, medan me på norsk skriv det slik 1 500 000,60.

Kontinentale vanar

Etter det eg kan forstå er skrivemåten med punktum noko som er plukka opp frå Kontinentet (Fastlands-Europa med unnatak av Skandinavia og Storbritannia). Eg er litt usikker på kvifor denne skrivemåten har slege rot i Noreg, men det kan vera at han ser meir komplisert ut enn den vanlege? At me prøver å høyrast litt meir sofistikerte ut med ein kontinental skrivemåte?

Forvirrande er det i alle fall, og lukka til dersom du prøver å innføra kontinentale skrivemåtar i nettbanken din, det er mogleg han vert litt humørsjuk. Akkurat slik som eg når eg les i aviser eller nettsider.

Heilt til slutt

Dette var dagens hjartesukk, eg håpar det var til nytte for deg som er innom. Tusen takk for at du tok turen innom her i dag. Eg vert veldig glad dersom du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller om du legg att ein kommentar til meg.

Elles ynskjer eg deg ein strålande dag vidare!

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

Bøying av substantiv – inkjekjønn

Det er på tide med eit nytt grammatikkinnlegg på bloggen. For ei tid attende skreiv eg nokre innlegg om bøying av substantiv (du finn koplingane til dei nede på sida). I dag skal me ta føre oss bøying av inkjekjønnsord.

Som eg har sagt tidlegare finst det fire former ein kan bøya eit substantiv i – eintal – ubunden/ubestemd, eintal – bunden/bestemd, fleirtal – ubunden/ubestemd og fleirtal – bunden/bestemd.

Bilete av eit tre i eit vinterlandskap.
Eit tre … eit fjell …

Bøyinga av inkjekjønnsord er ikkje like komplisert som bøying av han- og hokjønnssubstantiv, men det er likevel nokre ting å hugsa på.

Dei vanlege

Eit inkjekjønnsord skal vanlegvis bøyast på denne måten:

Eint., ubun.                 Eint., bun.                   Fl.t., ubun.                   Fl.t., bun.

hus                                huset                          hus                                  husa

eple                               eplet                          eple                                epla

Det som kan vera verdt å leggja merke til er fleirtal i ubunden form, der me i inkjekjønnsord ikkje får noka ending. Me skal altså ikkje putta på nokon r i fleirtal der. Elles er bøyinga ganske rett fram.

Dei jamstelte

Dette er dei inkjekjønnsorda som har fleire variantar av korleis du kan bøya dei.

Eint., ubun.                 Eint., bun.                   Fl.t., ubun.                   Fl.t., bun.

auga                              auga                         augo                             augo

auge                             auget                         auge                             auga

øyra                             øyra                          øyro                             øyro

øyre                              øyret                         øyre                             øyra

hjarta                        hjarta                         hjarto                          hjarto

hjarte                        hjartet                        hjarte                          hjarta

Her ser me at det er litt meir å passa på, men det er heldigvis ikkje så mange av desse substantiva, så her er det eigentleg berre å pugga. Me ser at kva type ending du vel i eintal ubunden form styrer korleis du skal bøya det vidare. Her hender det rett som det er at eg syndar sjølv, men eg skal prøva å skjerpa meg.

Dei framande

Framandord har for vane å oppføra seg litt annleis enn dei vanlege substantiva.

Eint., ubun.                 Eint., bun.                   Fl.t., ubun.                   Fl.t., bun.

museum                      museet                       museum                       musea

studium                       studiet                       studium                        studia

Her ser me at ordet mister -um-endinga si i dei bundne formene.

Personleg tykkjer eg at bøying av substantiv tidvis kan vera vanskeleg, men det hjelper å friska opp i reglane innimellom.

Heilt til slutt

Takk for at du tok turen innom bloggen min i dag! Eg set stor pris på det! Dersom du tykte innlegget var nyttig, vert eg veldig glad om du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller om du legg att ein kommentar til meg. Elles ynskjer eg deg ein god dag vidare.

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

Bøying av hokjønnssubstantiv

Bøying av substantiv – hankjønn

Bøying av hokjønnssubstantiv

Det er grammatikkdag i dag på bloggen. For ei tid attende skreiv eg eit innlegg om bøying av hankjønnssubstantiv (som du finn her). I dag skal me sjå på bøying av hokjønnssubstantiv.

Som nemnt tidlegare finst det fire former ein kan bøya eit substantiv i – eintal – ubunden/ubestemd, eintal – bunden/bestemd, fleirtal – ubunden/ubestemd og fleirtal – bunden/bestemd.

Dei vanlege

Eit hokjønnssubstantiv vil vanlegvis oppføra seg på denne måten når det vert bøyd:

Eint., ubun.                 Eint., bun.                   Fl.t., ubun.                   Fl.t., bun.

Katte                          Katta                                  Katter                    Kattene

 Ver merksam på at ordet kan bøyast som hankjønn òg, då som katt.

Dette kan du prøva med fleire ord som t.d. sak, dame, veske, kone osv.

Bilete av eit solgløtt som speglar seg i fjorden, bilete av nokre kongler på isen og av ein pus som nyttar sjakkbrettet som hovudpute.
Ei sol, ei kongle og ei katte.

-ing-orda

Men alle hokjønnssubstantiv oppfører seg ikkje slik. Me har blant anna nokre hokjønnsord som endar på –ing, og dei oppfører seg annleis:

Eint., ubun.                 Eint., bun.                   Fl.t., ubun.                   Fl.t., bun.

Rundkøyring           Rundkøyringa      Rundkøyringar   Rundkøyringane

 

Prøv sjølv med ord som opning, melding, dronning osv. Du vil sjå at desse får endingane –ar og-ane i fleirtal.

 Dei valfrie

For å gjera det endå meir innvikla, finst det hokjønnsord med valfrie endingar i fleirtal:

Eint., ubun.                 Eint., bun.                   Fl.t., ubun.                   Fl.t., bun.

Elv                             Elva                           Elvar/er                       Elvane/ene

 

Andre døme på slike ord er helg, myr, reim, merr osv.

Dei du bør pugga

Til slutt har me tre hokjønnsord som du bør leggja merke til og læra deg. Elles er det veldig lett å bøya desse feil i ubunden fleirtalsform. Desse tre substantiva er:

Eint., ubun.                 Eint., bun.                   Fl.t., ubun.                   Fl.t., bun.

Mor                             Mora                           Mødrer                       Mødrene

Syster                        Systera                         Systrer                     Systrene

Dotter                       Dottera                        Døtrer                       Døtrene

 

Desse tre strevar eg med sjølv. Eg har alltid lyst til å kutta ut r-en på slutten av ubunden form fleirtal.

 Heilt til slutt

Eg håpar du fekk nytte av dagens innlegg! Veldig koseleg at du er innom bloggen! Dersom du sette pris på innlegget, er det supert om du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller legg att ein kommentar til meg. Eg vert veldig glad!

Elles ynskjer eg deg ein fantastisk flott dag vidare!

Me snakkast!

 

Klem,

Rønnaug

 

Godt nyttår eller godt nytt år?

No nærmar me oss årsskiftet med raske steg, og då er det mange helsingar som skal sendast til nære og kjære. Me nyttar jo helst sosiale medier til den slags no for tida. Det skal skje raskt og effektivt, og då er det litt ugreitt når ein vert usikker på skrivemåtar midt oppe i det heile. Difor tenkte eg at me kunne sjå på nyttårshelsingar i dette blogginnlegget.

Lys og røykelse, og ein katt inni ein pose med pakkar.
Jula ebbar snart ut i det nye året.

Orddeling eller ikkje?

Enkelte er så overivrige etter å retta på orddelingar at dei nesten vert irriterte dersom du ynskjer dei godt nytt år. Dei reagerer anten høglytt eller murrar på for seg sjølve om nordmenn som ikkje kan skriva skikkeleg osv.

Har dei rett i det dei seier? Tja, orddeling er jo ein utbreidd problematikk blant skrivelyste nordmenn for tida, men i dette tilfellet kan ein vel seia at dei er litt for kjappe på avtrekkaren.

Feiring eller år?

Du kan gjerne ynskja nokon godt nytt år. Når du gjer det, er det inga tvil om at du ynskjer dei alt godt i det nye året. Dersom du seier godt nyttår, derimot, kan det vera tvil om kva du meiner.

Om ein vil vera vrien, kan ein påstå at du berre ynskjer folk ei god nyttårsfeiring, og ikkje seier noko om det nye året.

Uansett kvar ein snur seg har ein altså «røvi» bak.

Snølandskap med ein solnedgang i bakgrunnen.
Romjulsskitur til Høgehaug frå Hodlekve, med ein nydeleg solnedgang som toppa det heile.

Valfri helsing

For å oppsummera det heile, kan me seia at det ikkje spelar noka rolle om du ynskjer folk godt nytt år eller godt nyttår, du kan til og med ynskja dei eit godt nyår, om du vil. Alt er lov i følgje nynorsk- og bokmålsordboka, og då er det vanskeleg å protestera på det. For eigen del, plar eg å ynskja dei eg kjenner eit godt nytt år etter nyttår.

Heilt til slutt

Takk for at du var innom bloggen min i dag, dersom du likte det du las, eller fann det nyttig, vert eg kjempeglad dersom du trykkjer på dele- eller likeknappen, eller legg att ein kommentar under.

Elles ynskjer eg deg eit fabelaktig nytt år, og håpar me snakkast i det nye året!

Klem,

Rønnaug

 

Bøying av substantiv – hankjønn

Dagens innlegg skulle eigentleg handla om noko anna enn språk, men slik vart det ikkje. Eg fekk lyst til å skriva om bøying av substantiv, og slik vart det . . . 

Bilete av ei dame som ristar i eit tre fullt av snø. Snølandskap med fjell. Bilete av flammane i ein omn.
At fotografen ber deg om å rista i treet er ein ting, men at du faktisk gjer det…Ein dag i snøen bør alltid avsluttast attmed ein varm omn.

Først av alt – som nynorskbrukar irriterer det meg at eg ikkje kan skriva bøyging, noko som er naturleg for mitt målføre, sognemål. Eg seier bøyging, men ein kan visst ikkje skriva det.

Bøying av nynorske substantiv

Uansett, korleis eit substantiv oppfører seg når ein bøyer det, er interessant, tykkjer eg. Her tek eg føre eg bøying av nynorske substantiv.

Det finst fire former ein kan bøya eit substantiv i – eintal – ubunden/ubestemd, eintal – bunden/bestemd, fleirtal – ubunden/ubestemd og fleirtal – bunden/bestemd.

Dei vanlege

Vanlegvis vil hankjønnssubstantivet oppføra seg slik når det vert bøyd:

Eint., ubun.                 Eint., bun.                   Fl.t., ubun.                   Fl.t., bun.

Katt                            Katten                                   Kattar                    Kattane               

Ver merksam på at ordet kan bøyast som hokjønn òg, då som katte.

Dette kan du prøva med fleire ord, t.d.: danske, stol, blome, hare, benk, omn osv.

Dei som trekkjer seg saman

Men dette gjeld ikkje alle hankjønnssubstantiva, tenkjer du? Og du har heilt rett, sjølvsagt. Nokre hankjønnssubstantiv oppfører seg annleis når dei vert bøyde, dei får ei samandraging i fleirtal. Døme på dette:

Eint., ubun.                 Eint., bun.                   Fl.t., ubun.                   Fl.t., bun.

Støvel                         Støvelen                    Støvlar                      Støvlane

Prøv sjølv med ord som vinter, sommar, regel osv.

Ei grind med masse nysnø på. Eit grantre med snø på, og greinene på eit lauvtre fullt av snø.
Snøen er komen i Sogndal(sdalen) – då lyt ein ut og vabba!

Dei med omlyd

Har me dekt alle no? Langt ifrå. Kven har sagt at språk eller bøying av substantiv er enkelt? Og i dette innlegget skal me berre sjå på hankjønnssubstantiva…

Har du lagt merke til at enkelte hankjønnsord får omlyd i fleirtalsform? Sjå her:

Eint., ubun.                 Eint., bun.                   Fl.t., ubun.                   Fl.t., bun.

Son                             Sonen                        Søner                        Sønene

Prøv sjølv med ord som mann eller fot.

Dei med fleire endingar

I tillegg til dei variantane me allereie har vore gjennom, kan nokre hankjønnsord bøyast på fleire måtar. Det var no veldig til styr, tenkjer du kanskje. Og det kan eg vera samd i, men er det ikkje fasinerande samstundes? Her er eit døme:

Eint., ubun.                 Eint., bun.                   Fl.t., ubun.                   Fl.t., bun.

Gris                            Grisen                        Grisane/ene              Grisar/er

 Du kan prøva sjølv med ord som: månad, gjest, ven, sau, bunad, verknad, stad, gong, osv.

Dei annleise

Til slutt kan du leggja særs merke til ord som eigentleg dett heilt utanfor alle desse variantane:

Eint., ubun.                 Eint., bun.                   Fl.t., ubun.                   Fl.t., bun.

Bror                           Broren                       Brør                           Brørne

Ting                           Tingen                       Ting                           Tinga

Far                             Faren                         Fedrar                       Fedrane

Kjem du på fleire?

Bilete av ei elv med nysnø rundt, ein snøengel og ein snødekt stein.
Eit elveleie i nysnøen, ein snøengel og ein stein med snø på. Relevansen? Dei to siste er hankjønnsord . . .

Heilt til slutt

Dette vart eit innlegg stappfullt av informasjon. Takk for at du las gjennom heile! Eg håpar at det var til nytte for deg, og at det kan hjelpa deg dersom du står fast når det gjeld bøying av hankjønnssubstantiv.

Dersom du lærte noko nytt i innlegget eller berre sette pris på det, vert eg kjempeglad dersom du trykkjer på like- eller deleknappen under. Eller om du legg att ein kommentar til meg.

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

Kjenner du att at døra er att?

I dag skal me sjå litt meir på rettskriving att, og temaet er skilnaden mellom att og at. Desse blandar eg ofte sjølv. Ikkje fordi eg ikkje veit kva som er skilnaden på dei, men fordi fingrane mine har så utruleg lyst til å skriva to t-ar kvar gong. Difor dukkar denne feilen stadig opp hjå meg dersom eg skriv noko kjapt.

Likevel er nok ikkje dette hovudgrunnen til at folk flest blandar desse to orda. Ofte er ein ikkje klar over skilnaden.

Bilete av stammen på eit stort tre og eit bilete av ei raud, gamal dør med eit glas der ein ser refleksjonen av fotaografen.
Eit noko skummelt sjølvportrett i ei stengd gamal dør, og eit tre. Begge frå ein tur til Bømlo i haust.

Første del: at

At, med ein t, er ein subjunksjon og kjenneteiknar ei leddsetning. Dessutan signaliserer at at leddsetninga tilhøyrer heilsetninga sitt verbal. I staden for denne setninga kan du altså skriva: At signaliserer det, og du ser at alt som står i leddsetninga heng saman med «signaliserer» i heilsetninga.

Du kan også nytta det på slutten av tilrop – som til dømes «Dei er så fine at!», i byrjinga av utrop: «At du vågar!», og i årsakssamanheng – «Eg er sint for at bussen var sein».

Moro?

No tenkjer eg du vart klokare, og er glad for at eg tok meg tid til å forklara dette så godt? Nei?! Eg lovar at neste del vert litt enklare.

Siste del: att

Att, med to t-ar, er eit adverb. Det seier noko om verb, adjektiv, setningar og verbfrasar. Du nyttar att når du meiner igjen, tilbake eller bak. Døme på dette er: Jakka var att fram (bak fram), Han reiste att og fram (fram og tilbake), Eg kom heim att (igjen).

Dersom du er usikker på om du skal velja att eller at, kan du sjekka om du kan byta ordet ut med eit av dei over. Då skal du nytta att med to t-ar. Om du ikkje kan byta det vekk, skal du velja at, med ein t.

Heilt til slutt

Eg håpar temaet er litt klårare for deg no, og at du hadde nytte av innlegget mitt. I så tilfelle er det supert om du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller legg att ein kommentar til meg. Då vert eg veldig glad!

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

Kjært barn har mange namn…

I bloggen i dag skal me sjå litt på ulike ord me har som dekkjer det same. Dei fleste har nok høyrt om eskimo-folket som har haugevis med ord for snø? Mellom 20 og 200 ein plass har eg høyrt. Fasinerande, er det ikkje?

Diverre er det visst ikkje noka sanning i det. I røynda skal dei ha mellom to og fire ord for snø. Historia mister litt av kuriositeten og poenget sitt når ein blandar inn fakta, så det bør ein helst ikkje gjera. Men om me går vidare, kan me sjå litt på kva ord me har som dekkjer det same.

Bilete av tre bøker oppå kvarandre, den øvste er oppslegen. Bilete av ei opa bok med eit hjarte. Bilete av eit naust ved eit fjellvatn.
Er boka skriven eller forfatta? Notert, kanskje? Naustet ligg i alle fall ved Halsavatnet.

Om me vel eit ord som skriving, har me eit mangfald av synonym å ta av. Me kan notera, skribla, russa, føra ned, eller meir nymotens ord som blogga, teksta, chatta osv.

Eg har fundert litt på om me treng desse orda, og kvifor me lagar oss nye ord for noko me allereie har. Med litt hell skal eg få deg til å grubla over det same.

Er det lengda som avgjer?

Attende til skrivinga. Ein kan altså notera på eit notat eller blogga på ein blogg. Men eg har enno ikkje høyrt om nokon som «romanar» på ein roman.

Kvifor ikkje? Kan det ha noko med lengda på teksten ein skriv å gjera? Er det eit punkt der det går frå å vera t.d. notering til at det vert den meir seriøse skrivinga? Når du har passert visst mange sider med tekst, vert det då skriving? Det spelar kanskje inn, men eg har aldri høyrt om nokon som «annonsar» ei annonse heller, derimot har eg, ein og anna gongen, høyrt om forfattarar som forfattar forfattarskapa sine.

Latskap?

Kanskje skiljet går ein annan stad? Det kan jo vera at me lagar nye ord for å skildra saker me gjer til dagen. At me lagar ord fordi me er late eller har for dårleg tid til å seia heile setninga. I staden for å seia at «No skriv eg på bloggen», seier eg heller «Eg bloggar». Då får eg liksom dekkja alt på ein gong. Eg kunne sjølvsagt berre sagt «Eg skriv», men då hadde kanskje folk spurt meg om kva eg skreiv på osv. I latskapens namn er blogging eit meir effektivt og dekkjande uttrykk.

Eg kan jo heller ikkje la vera å kommentera at me har adoptert ordet frå engelsk. Det same har me gjort med chatting, til dømes. Me kan jo enkelt omsetja begge orda: blogg frå web log, kan omsetjast til nettdagbok og chat kan omsetjast til nettprat eller rett og slett småprat. Men det er enklare å nytta dei engelske uttrykka, så då gjer me heller det.

Nokre på veg inn, andre på veg ut

Men dette var ei avsporing. Attende til kvardagslege ord – det er rart å tenkja på at ord ein nyttar til dagleg var ukjende for kort tid sidan. Dusjing, til dømes, ville nok ikkje vera eit vanleg innslag i daglegtale for 50 år sidan. Og «googling» høyrdest rart ut for berre tiår sidan (eller søkjemotorsøkjing, som me kanskje heller burde ha kalla det – det er mogleg at ikkje alle forslaga mine er like gjennomtenkte).

Andre ord er på veg ut. Til dømes er eit av yndlingsverba mine på veg ut av språket, i den grad det nokon gong var skikkeleg inne. Ordet du ikkje kan seia utan å føla eit visst snev av andakt medan du uttalar (du føler deg samstundes litt fjollete og tilårskomen), trekk pusten djupt og sei: «Eg telefonerer». Fint, ikkje sant?

Til slutt

Poenget med dagens tekst kan vera litt vanskeleg å gripa tak i. Eg ville rett og slett setja i gong nokre tankeprosessar rundt dette med språk. Kva ein funderer seg fram til er ikkje alltid så viktig, men at ein tenkjer gjennom det.

Tusen takk for følgjet denne gongen. Teksten vart litt lang og kronglete. Dersom du sette pris på teksten og hadde nytte av han, vert eg veldig takksam om du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller legg att ein kommentar til meg. Kanskje du har nokre språkting du grublar på og som du vil dela.

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

Fem skrivefeil du vil unngå

Inspirert av diverse nettdebattar og avisinnlegg, har eg i dag laga mitt eige oversyn over nokre skrivefeil du kan vera på vakt mot. Eg har rangert dei i tilfeldig rekkjefølgje.

Det er ikkje tvil om at språk engasjerer og skrivefeil irriterer. Men berre når du veit kva som er rett. Norsk, som dei fleste andre språk, er vanskeleg. Her er nokre tips om vanlege skrivefeil og korleis du kan unngå dei.

Bilete av to gipshjarter oppå ei oppslegen bok, eit raudt jordbær på ei oppslegen ordbok, eit nake tre ute.
Tid for rettskriving
  1. Blanda bruken av «også» og «og så». Nei, du kan ikkje nytta dei om eit anna. Ja, det er ein skilnad på dei. Desse kjem i same kategorien som «altfor» og «alt for», som du finn eit innlegg om her.

Ein hugseregel her er at «også» kan bytast ut med «òg». Du nyttar det når du skal forklara at noko er i tillegg til. Til dømes: «Veslebroren ville også vera med». Eit anna døme er: «Også Are likte musikken», dersom du skal byta ut med «òg» her, må du endra ordstillinga til «Are likte musikken òg».

«Og så», derimot, brukar du når du meiner «deretter skjedde dette». Dersom du til dømes skriv «Og så likte Are musikken», føreset det at noko skjedde i førekant som gjer at Are liker musikken no. Han gjorde det ikkje før.

Dersom du legg desse hugsereglane på minnet, vil det hjelpa deg når du er i tvil om kva uttrykk du skal velja.

 

  1. Feilstaving av ord.
    1. Døme på ord det er vanleg å stava feil er: blant (blandt), potensial (potensiale), uttrykk (utrykk), dessverre (desverre), sjeldan (skjeldan), interessant (interesant), nysgjerrig (nyskjerrig), om lag (omlag), an (ann), original (orginal), vondt (vont), misforstå (missforstå), arbeidsam (arbeidssam), areal (areale), parentes (parantes),osv.

    Lista er lang. For ordens skuld: Rett stavemåte står først, feil står i parentes.

     

  1. Blanding av uttrykka «ovanfor» og «overfor».
    1. Dersom nokon til dømes sit på ein stol på hi sida av bordet og stirer deg inn i augo – då sit vedkomande «overfor» deg.

    Dersom same person reint fysisk sit over deg, i eit tre eller liknande, sit vedkomande «ovanfor» deg. Politiet kan stå «overfor» ei sak, du kan bli beden om å svara på spørsmåla «ovanfor» i boka.

    Når noko bokstavleg tala er over noko anna eller er nemnt tidlegare i ein tekst, nyttar du «ovanfor». Når noko er ved sidan av, framfor eller i høve til noko, nyttar du «overfor».

 

  1. Å skriva titlar og overskrifter etter engelske skrivereglar – stor bokstav i kvart ord. Døme på dette er «Det Kvite Hus», som på norsk skal skrivast «Det kvite hus» (berre stor bokstav i det første ordet), «Den Store Dagen» (Den store dagen), osv.

 

  1. Diverse ordelingar: Fårikål (ikkje får-i-kål), sommarferie (ikkje sommar ferie), norsklærar (ikkje norsk lærar, med mindre du snakkar om ein lærar som er norsk), fiskestang (ikkje fiske stang, med mindre du skal fiska ei stang), osv.

 

Det var ei lita liste over vanlege grammatiske feil ein kan gjera. Det er mange fleire, så det kan henda du har andre forslag. Då er det berre å skriva ein kommentar under her. Dersom du likte og hadde nytte av innlegget, er det flott om du trykkjer på like- eller deleknappen under. Elles ynskjer eg deg ein strålande dag!

Me snakkast!

 

Klem,

Rønnaug

Enno? Endå? Ennå? Enda? Forvirra?

Det er ei stund sidan førre innlegg no. Grunna sommaren. Eg reknar med at det er fleire enn meg som tek seg tid til å nyta sommaren me har i år!

Som du kanskje ser av overskrifta er dagens tema skrivereglar, og kor forvirrande enkelte ord kan vera. Det gjer det ikkje enklare at me har to målformer her i landet, men eg er veldig takksam for at eg får skriva på eit språk som er tilnærma likt måten eg snakkar på. Uansett, i dag har eg tenkt å snakka om adverb. «Jippi!» tenkjer du no. Slapp av, eg har tenkt å berga meg inn med nokre søte bilete av ein katt under, så det er berre å halda ut!

Adverb

Sidan dette innlegget skal handla om to ulike, konkrete adverb, og ikkje ordklassa generelt, skal eg bruka veldig lite tid på å forklara kva adverb er for noko. Kort sagt er det eit ord som skildrar noko – eit ord som står til eit verb, adjektiv, andre adverb eller setningar. I dette innlegget skal eg berre konsentrera meg om skilnaden mellom enno og endå – sidan det er to adverb som ofte vert nytta om eit anna, men som har litt ulike meiningar. Ja, eg veit at du kan velja å berre nytta endå, og kutta ut enno heilt, men det er jo berre trist, så det skal me prøva å unngå.

Den store skilnaden

Så kva er skilnaden? Reint teknisk er skilnaden at endå er eit gradsadverb og enno er eit tidsadverb. Jau, fine ord, men det seier vel ikkje så veldig mykje om kva skilnaden er? Om ein bryt det ned, kan ein seia at enno (som tidsadverb) handlar om tid (notid) og kan bytast ut med ordet framleis. Døme: Han tenkte på det enno/Han tenkte på det framleis.

Korleis ein skal nytta endå er hakket meir komplisert. Du kan nytta det når det er snakk om tid som er forbi – til dømes «I forgårs hadde me endå ikkje sett noko til han». Du kan også nytta det når det er snakk om grad, til dømes «endå meir», «endå betre», «endå finare». Som substitutt for «trass alt/likevel». Døme: «Det fekk han då endå få lov til, dersom … » Eller du kan nytta det dersom du vil utheva noko, som til dømes «Endå ein gong».

Kattebileta!

Dette var ei kort innføring i skilnaden mellom enno og endå. Håpar det er til nytte for deg! Under har eg sett inn dei nemnde kattebileta for å illustrera hovudskilnaden mellom enno som tidsadverb og endå som gradsadverb.

Fire bilete av ein svart katt som nærmar seg eit pinnsvin i ein hage.
Demonstrasjon av endå som gradsadverb: Ein nysgjerrig og litt skeptisk katt undersøkjer gjesten i hagen. Han kjem nærare, endå nærare, endå nærare og endå nærare. Rett etterpå hoppa han ein halv meter i lufta etter nærkontakt med piggane …
Tre bilete av ein svart katt som kviler i graset.
Demonstrasjon av enno som tidsadverb:
Ligg du der enno? LIGG DU DER ENNO?

Heilt til slutt

Takk for følgjet gjennom dette innlegget! Dersom du likte innlegget og tykte det var nyttig, vert eg veldig glad om du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller om du legg att ein kommentar i kommentarfeltet. Elles ynskjer eg deg ein strålande sommar vidare! Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

Ville kongen ha sagt det?

Når eg no skriv det andre innlegget mitt, er det på tide å invitera inn kongen, men før me gjer det vil eg gjerne takka alle som har lese det førre innlegget mitt og som har kome med tilbakemeldingar. Eg set veldig stor pris på det!

Raud penn, vegg med avisutklypp, sommarfugl og bok med bilete av skrivemaskin.

Me tek turen til Fosshaugane

I dagens innlegg skal me ta opp temaet skrivereglar. No tenkjer eg du sette deg litt meir ivrig fram på stolen og spissa øyro. Me skal innom det endelaust spennande emnet orddeling.

Eg har ikkje tenkt å vera formanande eller overberande. Skrivereglar, orddeling inkludert, er vanskelege greier. Eg gjer feil støtt og stadig, og eg er knakande god (i alle fall litt) på slikt og tykkjer at skrivereglar på ein måte er som laurdagsgodt. Du tenkjer kanskje at det er vel og bra det, fint for deg, liksom, men treng me eigentleg alle dei der reglane?

Nei, sikkert ikkje. Det er litt det same som med fotball. Som sogndøl er eg forplikta til å møta på Fosshaugane eit par gonger i året, og då tenkjer eg alltid at der er det jammen mange unyttige reglar. Hadde det vore så dramatisk å kvitta seg med den der offside-regelen?

Vel, spelet i seg sjølv ville vel kanskje ikkje ha kollapsa, men fotballen kunne nok fort ha vorte litt passiv dersom spissane berre kunne stilla seg opp framfor motparten sitt mål og venta på ballen. Slik er det med språket også – det kan fort bli litt flatt og passivt dersom me ser vekk frå skrivereglane.

For konge og fedreland

Denne gongen skal eg berre fokusera på ein einaste orddelingsfeil – han dukkar opp overalt i aviser, tv-teksting, oppdateringar på sosiale medium osv. Dette er mitt fakkeltog for å ta attende ordet ALTFOR.

Kvifor? Eg tenkjer først og fremst på kongen. Valspråket til Kong Harald V er «Alt for Noreg». Det er det same valspråket som faren og farfaren hadde før han. Det er vanskeleg å toppa dette valspråket. Han gjev alt for Noreg, han.

Dette er sjølvsagt berre gjeve at me ikkje klussar til orddelinga og meiner at det er det same om me skriv alt for eller altfor. Det er ikkje same schvungen over valspråket «Altfor Noreg», er det vel?

Så frå no av og for all framtid vil eg at du, når du er i tvil om du skal nytta alt for eller altfor, skal stilla deg spørsmålet: Ville kongen ha sagt det?

Då trur eg at me er på rett veg. Hugs at det er med skrivereglar som alt elles, det er lov å gjera feil, men det er viktig å prøva.

Lukka til og på førehand takk om du vel å vera med i fakkeltoget mitt !

Klem,

Rønnaug