Kategoriarkiv: Ord du saknar

Ord du ikkje visste at du trong: neveklask

Det er litt merkelege tider me lever i nett no, så eg tenkte det var på sin plass å løfta fram eit litt merkeleg ord når eg no stikk hovudet fram att etter ei laang pause.

Det er mogleg dette ordet ikkje er heilt ukjent for andre, men eg oppdaga det første gongen som omsetjing i eit tv-program. Eg hugsar ikkje kva programmet heitte, men det var opprinneleg på engelsk, og den som hadde teksta det, hadde valt å omsetja «high five» til «neveklask». Eg ELSKA det. Tykte det var noko av det artigaste eg hadde høyrt på lenge.

Bilete av tre neveklask.

Yrkjesskade

Grunnen til at eg vart så oppglødd er nok delvis på grunn av at eg alltid har vore litt nerdete når det gjeld ord, og delvis på grunn av at eg jobbar som omsetjar. Det fell seg naturleg at eg legg merke til kva val andre gjer når det kjem til norsken. Ironisk nok, med tanke på at eg har utdanna meg med hovudvekt på engelsk, brenn eg veldig for at me skal bruka norske ord på norsk.

Kampen i heimen

Av den grunn har eg innførd neveklask som eit daglegdags ord heime hjå oss. Noko som nok hadde fungert dersom eg hadde drive eit diktatur. Diverre kjem den frie viljen inn og øydelegg heile innføringa mi. Det har nemleg ikkje heilt slege an i heimen enno, sjølv om eg stadig prøver. Kvar gong det kan vera naturleg med ei lita feiring, gaular eg av full hals «NEVEKLASK!» med labben klar.

På grunn av tidene me no er inne i, skal eg ikkje oppmoda deg til eit klassisk neveklask, men her er eit virtuelt eit frå meg til deg! Gjer deg nytte av ordet neveklask du òg!

Heilt til slutt

Tusen takk for at du var innom bloggen min i dag! Eg set stor pris på det. Dersom du likte innlegget, eller er nøgd med å høyra frå meg att, vert eg veldig glad dersom du trykkjer på like- eller deleknappen under her, eller legg att ein kommentar til meg. Elles ynskjer eg deg ein strålande dag vidare!

Me snakkast!

Klem frå Rønnaug

Eit snes eller ein skokk?

«Kor mange var dei, sa du?»

«Eg anar ikkje, men dei såg ut som ein heil skokk!»

Om lag

Skokk er eit ord som eg ikkje kan hugsa at eg ikkje har nytta. Eg må likevel innrøma at det er blant dei orda som eg har hatt eit «om lag»-samband til. Om lag i den meining at eg berre til ei viss grad har forstått kva det tyder. Eg har tenkt på det som ein flokk. På same måten som hop og horg. Det er snakk om ei røys med folk, dyr eller kva som helst anna, men eg har aldri trudd at ein skokk kan talfestast nøyaktig. Men det går altså an.

Schock

Ordet kjem frå det lågtyske ordet schock, som tyder «seksti». Skokk er ei gamal måleeining, og når det er snakk om ein skokk, er det snakk om seksti stykk. For å gjera det endå meir tydeleg, kan skokk delast opp i tre snes. Snes vil altså seia tjue stykk.

Bilete av eple- og plommetre.
Eg håpar på eit par skokkar med eple og plommer i haust.

Finn ein pinne og træ dei på…

Snes kjem frå det norrøne ordet sneis, som tyder «pinne», og viser til kor mange av noko du kan træ på ein pinne. Eg vil jo tru at dei hadde ei ordning for kva storleik denne pinnen skulle vera av, etter kva som skulle festast på han, men dette har eg ikkje undersøkt nærare.

Tylft

Ein skokk kan også delast inn i fem dusin. Det vil altså seia at eit dusin er tolv stykk. Ti dusin vert kalla eit storhundre (120) og tolv dusin er eit gross (144). Ein kan også byta ut ordet dusin med tylft.

I dagegtala nyttar dei fleste i dag ordet skokk som ein ikkje-talfesta flokk, og eg tvilar på at denne kunnskapen vil føra til at den indre pedanten vaknar i meg sjølv eller andre, og at me neste gong me høyrer ordet skokk, hyver oss rundt og tek ei oppteljing. «Femtifire – femtifem . . . og der er ein til . . . Nei, du, du tek feil! Det der er ikkje ein skokk!»

Heilt til slutt

Tusen takk for at du var innom bloggen min i dag. Dersom du likte det du las, eller kanskje lærte noko nytt, legg gjerne att ein kommentar eller trykk på like- eller deleknappen under.

Elles ynskjer eg deg ein strålande dag vidare! Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

Kjelde: Wikipedia

Ord du ikkje visste at du sakna: bufaring

«Stopp han! STOPP HAN!!»

Han det er snakk om er ein sau, og eg er nokre tiår attende i tid.

Reint strategisk hadde eg tenkt at dagens innlegg skulle handla om noko anna enn ord. Det er viktig med variasjon i tema, liksom. Men når alt kjem til alt, er det min blogg, og eg skriv om det eg får lyst til – så her kjem endå eit innlegg om min fasinasjon for ord.

Lesarforslag og gamal kunnskap

Dagens ord – bufaring – kjem som eit resultat av eit lesarforslag. Eg var litt skeptisk til å trekkja det inn her, sidan det ikkje er eit så uvanleg ord å nytta på desse kantar – altså her i Sogndal. I alle fall ikkje dersom du vandrar i dei meir rurale kretsane, noko eg gjer. Grunnen til at eg likevel tek det opp er at eg innser at det kanskje ikkje er ein del av daglegtala til dei fleste lenger, og då er det fint å kunna friska litt opp i kunnskapane.

Kyr enklare enn sauer?

Attende til sauen. Sjølv om sauer har ord på seg for å vera dumme flokkdyr, er dette ei sanning med modifikasjonar. Bufaring er når du flyttar dyra til eller frå støls, eller eigentleg til eller frå fjellbeitet. Sauer er, etter mi erfaring, vanskelegare å halda samla enn kyr. Dette varierer sjølvsagt frå husdyrhald til husdyrhald, men når dei først spring ut, er sauene sprekare enn kyrne. Du kan jo prøva å beina etter ein sau og sjå korleis det går (ikkje på ordentleg, altså – ser du ein sau oppfordrar eg deg IKKJE til å jaga han!). Bufaring av sau kan såleis vera livlege saker. Lamungar er søte og små, men også mykje sterkare enn dei verkar til. Det er ikkje alltid spøk å halda dei fast når dei skal få ymse kurar eller liknande.

Vêråtak og pinlege situasjonar

Kalvar er ei anna sak enn kyr. Der kyrne er meir mogne og rolege, har kalvane liv i alle endar og ei livsglede ein berre må ta av seg hatten for.

Den største flausa (er ikkje dét eit fint ord? Det går diverre ofte i gløymeboka til fordel for ordet tabbe, men dette er ei avsporing) eg har hatt når deg gjeld flytting av dyr, har med kalvar å gjera. Dei skulle ikkje bufarast, berre flyttast frå eit heimebeite til eit anna. Eg hadde ingenting med kalvejaget å gjera, men dukka tilfeldigvis opp i motgåande retning, på full fart for å henta ferieposten til nokre kjenningar på kortast mogleg tid.

Bilete av eit lam, nokre gamle løvetannar og ei kløvereng.
Lamungen lengtar nok etter årets bufaring.

Eg veit ikkje heilt kva det er, men noko skjer i uventa situasjonar. Hjernen sluttar å fungera, i alle fall på nokon fornuftig måte. No stod eg altså midt i vegen og mot meg kom to store kalvar i fullt firsprang. Såpass erfaring har eg med dyr, at eg veit at det i slike situasjonar er om å gjera å gjera seg usynleg så fort som råd. Kalvar kan vera vare og skvetne overfor folk, slik at dei anten spring i heilt andre retningar enn den tiltenkte, eller så kan dei verta olme og springa deg ned (ikkje så ofte akkurat det skjer, men ein gong vart eg faktisk stanga ned av ein vêr. Eg var lita (minst i flokken eg gjekk i) og skulle henta posten (noko som altså kan by på problem rett som det er). Vêren lurde seg innpå meg bakfrå og stanga meg rett ned. Sauer er ikkje dumme – han visste korleis han skulle velja ut og nedleggja «bytedyret»).

Begge alternativa ovanfor er slikt ein vil unngå. Så kva gjorde eg då eg plutseleg hamna midt i eit kalvejag? Eg kunne busa på for å få gjort unna ærendet mitt, eller eg kunne kasta meg inn i ei buske og venta til dei hadde passert. Eg valde alternativ nummer tre, eg trekte meg til sides og opp i grøfta, men vart så forfjamsa at eg heldt fram med å lea meg halvvegs framover i liten fart.

Usynleg? Eg?

Kva var det eg trudde? At kalvane skulle oppfatta meg som eit tre som berre seig litt framover? Ingen trussel i det heile . . .

Bonden, som var ein kjenning av meg, hadde gardert seg med hjelpemenn til kalvejaget, så bak kalvane kom det fire(!) mann. Kva kalvane gjorde? Dei sprang i alle retningar, på den måten berre to kalvar kan gjera slikt. Dei fire karane fekk i alle fall trimmen sin den dagen, der dei beina etter. Litt turt kom det frå bonden: «Rønnaug! Du jagar feil veg!». Kva eg gjorde? Strekte ut armane og veiva litt medan eg med svevande stemme sa: «Eg er eit tre…» (dersom eg ikkje sa det, kunne det jo verka forvirrande).

Nei då, eg er jo ikkje gal, så eg såg berre skamfullt ned i bakken og mumla fram ei spak orsaking. I ettertid ser eg meg litt betre føre før eg hentar posten.

Lanskapsbilete av snø i fjellet.
Det vert nok ei lita stund før lamungen kjem på fjellbeitet sitt. Slik ser det ut der i slutten av juni 2015.

Bufaring kjem av ordet «bufar» som eigentleg viser til å flytta frå ein stad til ein annan. For tidlegare var det nett det du gjorde – du flytta folk, eigedelar og fe til støls for heile sommaren. No er det mindre vanleg, og du er nok uansett meir mobil dersom du jobbar som budeie no til dags.

Heilt til slutt

Tusen takk for at du var innom bloggen min i dag! Dersom du likte det du las, er det kjempeflott om du trykkjer på dele- eller likeknappen under, eller om du legg att ein kommentar til meg. Uansett ynskjer eg deg ein strålande dag vidare!

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

Ord du ikkje visste at du sakna: kassett

Sjå føre deg eit høgteknologisk opptakssystem. To kassettspelarar ståande på bordet med høgtalarane mot kvarandre, ein finger som er klar til å trykkja på pauseknappen, opptakskassetten klar, tidspresset og kravet om presisjonen enormt. På radioen: «Ti i skuddet». Dagens innlegg handlar om ei av barndomens små gleder.

Det viktigaste for ein røynd opptaksdame var å unngå å få med for mykje av røysta til Vidar Lønn Arnesen, men mest mogleg av musikken. Dersom låta var kort, gjekk dette noko lunde greitt, men det er mange av barndomens heltesongar som eg i seinare tid har oppdaga at er ein god del lengre enn opptaka mine frå «Ti i skuddet». Og sjølv om eg er glad brukar av lydfiler og youtube-videoar i dag, kan dei ikkje heilt måla seg med gleda eg fekk frå opptakskassettane med den karakteristiske skurrelyden i barndomen.

Ei bokhylle full av bøker ute i naturen. Bilete av blant anna Fantomet på Nostalgisk orbok av Petter Schjerven. Kvit løvetann i graset.
Nostalgiske bilete på ei nostalgisk ordbok, ei bokhylle i det fri og ein gamal løvetann.

Eige lydstudio

Eg er altså i det nostalgiske hjørnet i dag. Kassettane er for lengst erstatta av CD-ar og seinare direkteavspelingstenester, men då dei dukka opp på 60-talet var dei svære greier. Kassetten var verkeleg stor på 70- og 80-talet og opptakskassettane fungerte som dagens nedlasting av musikk. Det var om å gjera å fanga ein kul song frå radio, LP eller ein annan kassett, og dersom resultatet vart bra, vart kassetten lånt vekk og kopiert til andre kassettar som hadde endå meir skurrelyd enn det originale opptaket.

Bruksområdet var stort. Ein kunne blant anna laga eigne radioprogram eller høyrespel. Opptaksfunksjonen var enkel, i alle fall i teorien. Ein skulle trykkja på avspelingsknappen (play) og opptaksknappen (rec) på same tid, for så å trykkja på pause når ein ville ha eit opphald i opptaket.

Det same galdt for videokassettar. Desse vart flittig nytta til å ta opp tv-seriar og filmar, som ein seinare kunne ha glede av. Dersom ein skulle filma, trong ein derimot eit videokamera og eigne kassettar som passa til dette. Det hjelpte ikkje å setja videospelaren på opptak for å få til det. Teknologien har hatt ei rivande utvikling og tek nye stormsteg kvar dag.

Nostalgi og magi

Grunnen til at eg kom til å tenkja på kassettar no er at eg har lese i Nostalgisk ordbok av Petter Schjerven. Eg trur slaget er tapt for kassetten, så eg skal ikkje prøva meg på å føra han inn att i dagleglivet til folk, eg veit ikkje heilt om eg ynskjer det heller. Men det er fint å mimra, og om det er mogleg, å høyra på gamle opptak både av musikk og eigne produksjonar. Det er viktig å kjenna på barndomens magi innimellom.

Heilt til slutt

Takk for at du tok turen innom bloggen min i dag! Eg vert glad dersom du trykkjer på like- eller deleknappen, eller legg att ein kommentar til meg under. Elles ynskjer eg deg ein flott dag vidare!

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

Den raustleiken her i verda kan fylla ein med age

I dag har eg fått fat i ei synonymordbok som heiter På godt norsk, og som handlar om omsetjingar frå bokmål til nynorsk. For ei lukke!

Eg er generelt sett veldig entusiastisk når det gjeld synonymordbøker, og denne var jo fin. Vanlegvis har eg nytta slike bøker i samanheng med omsetjingar eller når eg skriv engelske tekstar. Men når eg ser kor mykje snodig ein kan finna i slike bøker, er det umogleg å ikkje lura på om eg kan ha gjort nokre bommertar når eg har funne eit flott og imponerande ord som eg aldri har høyrt før, og som kanskje ikkje høyrest så naturleg ut som det eg hadde tenkt at det skulle.

Bilete av eit daudt tre i ein skog, bløming og av ein solnedgang.

Synonym

Eit synonym er eit ord som har same eller liknande tyding som eit anna. Det er der ordet berre har liknande tyding at det kan verta litt komplisert. Raustleiken i overskrifta er eit synonym til hjelpsemda (bm: hjelpsomheten). Fylla ein med age er føreslege i staden for overvelda. Det er jo ganske fint! Og i den rette samanhengen kan det passa godt inn. Helst i ein litt lyrisk tekst.

Litt peiling kan vera greitt å ha

Eit synonym for botemiddel, som finst på både nynorsk og bokmål, er rådgjerder. Ein kan setja inn førebyggjande rådgjerder (eller også åtgjerder) mot sniglar i hagen, til dømes. Ord som kan nyttast i staden for kvit (hvit) er blakk, blass, falma og gusten (blant andre). Ein som har fått eit draugslag er plaga med hekseskot og har vondt i ryggen.

Det er mange flotte ord å velja i, men det er ein liten fordel å ha så noko lunde oversyn over kva dei ulike orda tyder. Eg tvilar på at det hadde slege an om eg sa til nokon at «Du har så fine og gustne tenner!».

Heilt til slutt

Takk for at du var innom bloggen min i dag! Dersom du likte innlegget, er det strålande om du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller legg att ein kommentar til meg. Finn deg gjerne ei synonymordbok sjølv og leit fram nokre ord du ikkje har nytta på lenge, eller som du kanskje aldri har nytta før. Det er moro! Ynskjer deg elles ein flott dag vidare!

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

Kjelde: På godt norsk av Magne Rommetveit

Snodige bøker og god stemning

I går var eg i Den norske bokbyen i Fjærland, der fann eg ei bok eg ikkje kunne gå forbi. Slikt vert det innlegg av.

Den norske bokbyen vart grunnlagd i Munndal i Fjærland i 1995. Dei baserer seg på gjenbruk både når det gjeld bøker og utsalshus. Dette gjer konseptet unikt, og det er vel verdt å ta seg ein tur innom og oppleva stemninga og finna bokskattar.

Bilete av ei vindauge med utsyn til fjorden med bøker rundt, to bilete av fjell og landskap i Fjærland.
Ute og inne i Den norske bokbyen.

Bøker ein ikkje kan gå forbi

Det er dei beste bøkene, dei ein ikkje greier å gå forbi. I dette tilfellet heiter boka Nynorsk etymologisk ordbok av Alf Torp. Ho er frå 1963 og er akkurat passe sær og gamal. Her kjem eg nok til å finna mange ord du ikkje visste at du sakna.

Bilete av ei bok og ei handdokke
Kuppet mitt frå Bokbyen (i lag med eit par romanar av André Bjerke). Reven kjem frå Samlingsboksen.

Kva med å nytta ordet fjagla neste gong du skal kurtisera nokon? For kurtisera er jo eit ord du nyttar til dagen … Eller kvifor ikkje gleina (senda bistre blikk) på nokon neste gong dei irriterer deg?

Dette er nok ei bok du kjem til å høyra meir om på bloggen framover.

Ein unik stad

Som nemnt innleiingsvis, er Den norske bokbyen i Fjærland absolutt verdt eit besøk. I alle fall dersom du er over middels interessert i bøker. Reis på skattejakt du òg!

Bilete av eit stort, kvitt hotell, ei utsalsbu ved fjorden og hyllemeter med bøker.
Bokbyen og hotellet i bygda.

Heilt til slutt

Takk for at du var innom bloggen min i dag. Det er kjempekoseleg dersom du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller om du legg att ein kommentar til meg. Elles ynskjer eg deg ein strålande dag vidare!

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

 

Ord du ikkje visste at du sakna – føremiddagsmat

Eit ord eg gjerne skulle ha gjeninnført i det norske språket er «føremiddagsmat». Det er eit ord dei fleste har høyrt  og som mesteparten veit kva tyder (det seier seg vel eigentleg sjølv), men det har i dei seinare åra måtta vika plass for det engelske ordet «lunch». 

Midt på dagen

Rett nok har me fornorska det til «lunsj» eller «lønsj». Det er litt usikkert kva som er opphavet til dette ordet, men det kan stamma frå det mellomengelske «noneschench», som byggjer på «none» frå latinske «nona hora», som tyder den niande timen (ni timar etter den første timen i 3-4-tida etter dei gamle klosterreglane), og «schench», som tyder «skjenke». Altså eit måltid midt på dagen.

Egg, brød, bok, te og grønsaker, delt i fire bilete. Ein katt og ei fargerik leiketøyslarve er med.
Føremiddagsmat – husets katt og larva som aldri vert mett (frå Samlingsboksen) er med på måltidet.

Mellommåltid

Føremiddagsmat var nok opprinneleg eit mellommåltid mellom frukosten og middagen, og etter gamalt vart han nok innteken ganske tidleg på dagen.

Då eg gjekk på skulen, kalla me alltid maten me inntok der for føremiddagsmat. Det var jo som regel snakk om nokre brøskiver eller kjeks innpakka i ein matboks eller matpapir og ein tilhøyrande termos eller flaske.

Dei særs få gongene eg hadde gløymt å teke med meg maten er vel dei eg minnast best. Det verste var ikkje å gå utan mat, men at alle visste om det. Noko så flautt . . . Eg trur ikkje det hadde vore like pinleg om det hadde skjedd meg i dag.

Matpause

På dei fleste arbeidsplassane snakkar ein vel om lunsjpause i dag, sjølv om det enno finst dei som kallar det middagspause. Etter gamal bondeskikk vart jo middagen innteken seinast klokka tolv på dagen, noko som ikkje er så rart sidan dagane ofte byrja før klokka fem om morgonen.

Eg slår med dette eit slag for å gjeninnføra ordet «føremiddagsmat» i det daglege språket vårt. Det er lett forståeleg og litt retro, og det passar betre når me omtalar matpakka vår enn det «lunsj» gjer. Det er i alle fall mi meining.

Heilt til slutt

Takk for at du tok turen innom bloggen i dag! Det er supert om du trykkjer på like- eller deleknappen under dersom du likte innlegget. Eller om du legg att ein kommentar til meg. Elles ynskjer eg deg ein strålande dag vidare!

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

Kjelde: Norsk etymologisk ordbok – Yann De Caprona

Ord du ikkje visste at du sakna – fysak

I bloggen i dag skal me sjå på ord att. Det hender at me kjem på ord me ikkje har nytta på lenge, og som me har gløymt at me saknar. Tidlegare har eg teke føre meg apal og klopp, i dag skal me sjå på ordet fysak.

Ikkje at fysak er eit uvanleg ord i norsk daglegtale i dag, i alle fall ikkje om du har ei tilknyting til skulekvardagen, men då vert ordet ofte skrive med store bokstavar , og er ei forkorting for fysisk aktivitet.

Bilete av gras med rim på og eit vatn med is på.

Same ordet – ulike meiningar

Fysak, i den samanhengen som me skal sjå på no, har ingenting med fysisk aktivitet å gjera, og er litt meir uvanleg i dag enn det var tidlegare.

Fysak er ei litt negativ nemning for «fyr» eller «kar». Ein fysak er ein litt klossete fyr, og det mest vanlege er å nytta ordet i omtale av personen, ikkje direkte til vedkomande. Ofte er det nytta på ein litt fleipete måte som til dømes «Kvar er han fysaken?». Eg ville då ha tolka det som «Kvar er han typen/tullebukken?». Det varierer etter samanhengen kor negativt lada ordet eigentleg er, men det er ikkje ein udelt positiv ting å kalla nokon.

Ein eigen kontakt?

Då eg søkte litt rundt på nettet etter bruken av ordet fysak i dag, dukka det opp setningar som «Bli fysak-kontakt ved skolen vår» … Hmmm, fristande… «Vi er en fysak-kommune» … Ja vel … Takk for informasjonen, greitt å vita på førehand!

Heilt til slutt

Språket er i konstant endring, men det er kjekt å trekkja fram dei orda me ikkje nyttar så mykje lenger. Dersom du har nokre forslag til slike ord sjølv, er det supert om du legg att ein kommentar nedanfor. Elles vert eg veldig glad dersom du trykkjer på like- eller deleknappen under, dersom du sette pris på innlegget.

Eg ynskjer deg ein flott dag vidare, det er kjekt at du var innom bloggen i dag!

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

 

Oskoreia og jólablót

No når det me er i desember og det nærmar seg jul er folk flest opptekne av kakebaking og andre tradisjonar. Julepakkane byrjar å koma på plass og huset vert pynta med lys. Jula er jo full av koselege ting som nissar, juletre og god mat, så i bloggen i dag skal me ta føre oss nokre av dei mørke sidene ved desember og julefeiringa. Alt kan jo ikkje berre vera kos og hyggje.

Bilete av Havet. Konturar av eit fjell og eit tre.
Frå helgeturen til Drage på Stadlandet. Ikkje så mykje som minna om ei kvit jul, men det var melis på toppane.

Oskoreia i desembermørkret

Oskoreia er eit følgje med underjordiske og daude folk. Det fer gjennom lufta og skaper uhyggjelege tilstandar. Tradisjonelt sett var dei på ferde i desembermørkret og stelte i stand bråk, slåsting og drap. Dei kunne også stela med seg dyr og gjenstandar frå gardar.

Det var om å gjera å ikkje få auge på dette følgjet, for gjorde du det, hadde du ikkje lenge att å leva. For å verja seg mot Oskoreia måla folk tjørekrossar på gjenstandar og fe.

Dumt å vera seint ute

Ekstra farleg var det visst for dei som ikkje vart ferdige med alt som måtte gjerast til jul, så her er det berre å hengja i. Slike stakkarar kunne nemleg verta tekne med i flokken og ført langt av garde. Heldigvis kunne ein verja seg mot følgjet ved å kasta seg ned og leggja seg til som ein kross med armar og føter, så det er jo håp om ein er litt seint ute til jul.

Personleg kjenner eg historiene om Oskoreia gjennom teikneseriar og folkeeventyr, som underhaldning med andre ord.

Tre bilete av det same juletreet, opplyst av måneskinet (månen er bakom treet).
Juletreet på Torget i Sogndalsfjøra, opplyst av vakkert måneskin.

Jólablót

Ordet jul eller jol kjem frå ordet jólablót, som var ein heidensk offerfest som gjekk føre seg midtvintersdagen (12. januar). Den kaldaste dagen i året. Verkeleg noko å markera. Under kristninga av Noreg på 900-talet kom Håkon den gode med påbod om at markeringa skulle flyttast til den 25. desember som i resten av Europa. Namnet vart med for å hindra at den heidenske ofringa heldt fram i landet.

Heilt til slutt

Lukka til vidare med juleførebuingane! Det er heldigvis mest kos knytt til høgtida. Dersom du lærte noko nytt eller likte innlegget, vert eg kjempeglad om du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller legg att ein kommentar til meg.

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

Ord du ikkje visste at du sakna – klopp

No skal me sjå litt meir på eit tema eg er veldig glad i – ord – og særskilt ord eg tenkjer at me ikkje nyttar ofte nok.

Då eg jobba som norsklærar på vidaregåande i Oslo for nokre år sidan, var det ein kollega som spurde meg om eg visste kva klopp tydde for noko. Dette sette i gong ei massiv tankeverksemd for min del fordi det var eit ord eg ikkje hadde tenkt på, eller nytta, på veldig lenge.

Kva var det det var att?

Grunnen til at eg ikkje har nytta det på lenge er vel helst at det ikkje er så flust med klopper rundt om som det var i tidlegare tider, like fullt er det eit vakkert ord.

Bilete av ei klopp (steinhellebru) gjennom netting. Bilete av same kloppa frå annan vinkel.
Det finst ein del fine klopper rundt om – her er ei av dei.

Det har to tydingar – det kan visa til ei stabburstrapp (låg trapp). Vel har eg vel støytt på eit og anna stabbur i mi tid, men eg må innrøma at det ikkje er noko som går inn i den daglege praten for min del.

Den andre tydinga er ei gangbru av stokkar eller stein over til dømes ei elv eller ein bekk, eller over ei myr eller liknande. Desse finst det nokre av rundt om. Særleg om du vandrar litt rundt i fjellheimen.

Om ein filosoferer litt vidare . . .

Det hadde vore stas om tydinga berre hadde vore bru og eg kunne til å seia «Hardanger-kloppi» og slikt, men eg får vel halda meg til fakta. Er likevel litt moro å leika med tanken . . . «Tower klopp, London» . . . «Karlskloppi, Praha» . . .

Når det er sagt, er klopper i seg sjølv vakre nok til å ha sitt eige ord. Det er plass til fleire klopper i verda!

Bilete av ei klopp (steinhellebru) og lyng med istappar.
Vatn i ulike former. Fasinerande.

Heilt til slutt

Eit kort innlegg i dag om eit stutt og nydeleg ord. Dersom du likte innlegget, vert eg takksam om du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller om du legg att ein kommentar til meg.

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug