Hender det at du tenkjer gjennom kva som gjer ei historie spennande å lesa? Eller ein film spennande å sjå, for den saks skuld?
Me trur ofte at det har med handlinga å gjera. Dersom det er eit spennande plot, så er det spennande å følgja med. Dette er eg heilt samd i, men for at handlinga skal framstå som truverdig, er det viktig at ho samsvarar med personane som utfører henne, dei såkalla karakterane. Som tilskodar må me greia å tru på at karakteren, slik me kjenner han, faktisk vil handla på den måten plottet utspelar seg.
Folk er folk
Menneske er mest interesserte i andre menneske. Dette er noko forfattarar har bite seg merke i. Då Ibsen ein gong vart spurd om kvifor hovudpersonen i Et dukkehjem vart heitande akkurat Nora, skal han ha sagt noko slikt som at «Ho heiter eigentleg Eleonora, men dei kalla henne berre Nora som barn». Sjølv om me får skildra berre nokre timar av livet til Nora i skodespelet, kjende Ibsen til heile livshistoria hennar.
Det seier litt om kor mykje arbeid som ligg bak det å utvikla ein truverdig karakter, og skriva ei fengjande historie. Eit godt tips å ta med seg dersom du sjølv syslar med skriving eller berre likar å lesa.
Heilt til slutt
Det vart eit kort innlegg i dag, for å koma i gong att med blogginga. Eg tykkjer det er inspirerande å høyra om korleis andre går fram når dei skriv, og det håpar eg du gjer òg.
Eg er veldig takksam for at du er innom bloggen min i dag. Dersom du likte innlegget, og kanskje vart litt inspirert, vert eg glad dersom du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller legg att ein kommentar til meg.
Elles ynskjer eg deg ein strålande dag vidare! Me snakkast.
I følgje forsking på området tek det om lag 90 sekund for oss å gjera oss opp ei meining om ein person me møter. Mykje av dette er sjølvsagt basert på utsjånaden. Er personen velstelt? Noko anna me legg merke til er røysta til vedkomande, og så registrerer me kva han eller ho seier for noko.
Noko uventa gjer inntrykk
Me legg særleg merke til dårleg oppførsel, eller uvanlege måtar å oppføra seg på. Me nyttar førsteinntrykket til å føreseia korleis personen vil oppføra seg seinare. Me tolkar vedkomande utifrå det me ser i byrjinga. Det tek lang tid å retta opp att slike inntrykk dersom dei er negative, for hjernen vår gjer koplingar som er ganske sterke.
Kva skal til for å gjera eit godt førsteinntrykk?
Det kan vera lurt å gje det meir tid
Det hender eg tenkjer på dette sjølv. Kor avgjerande førsteinntrykket er. Det er jo ikkje alltid ein viser seg frå si beste side dersom ein har ein dårleg dag. Då vert ein kanskje «ho hysteriske kvinnfolket» eller «han sinte mannen» for alltid.
Personleg prøver eg å overtyda meg sjølv om å ikkje stola på førsteinntrykket, men det er sjølvsagt ikkje alltid eg er like god på akkurat det, og då let eg fordomane herja fritt.
Og om du var ei bok?
Kva skal ein då gjera om ein er ei bok? Korleis skal ein gjera eit såpass godt inntrykk at folk får lyst til å lesa deg? Innpakking er nok meir avgjerande enn ein skulle tru. Enkelte bøker vert rett og slett ikkje plukka opp fordi dei har eit kjedeleg eller lite tiltalande ytre. Du har kanskje lagt merke til at gamle bøker dukkar opp i ny klesdrakt innimellom? Særleg skjer dette i samband med filmatiseringar av bøker. Då kjem plutseleg boka ikledd eit bilete av ei eller anna profilert filmstjerne. Tilfeldig? Neppe.
Kva skal til for at du skal velja akkurat meg?
Flyplasstesten
Dersom det er snakk om ein roman, skal han helst kunna stå med glans på den såkalla «flyplasstesten». Kva snakkar me om då?
Tenk deg at du hastar gjennom flyplassen. Du veit du har ein del ventetid føre deg, så du tek deg ein kjapp tur innom bokhandelen for å sjå om du finn deg ei bok for å piffa opp ventetida litt. Du tek kanskje ein rask titt bakpå boka og ser kva som står der. Deretter tippar eg at du opnar boka på første sida, og det er her «flyplasstesten» kjem inn. Den første setninga i boka må vera såpass god at du vert fanga med ein gong. Ho må fengja deg slik at du vel å kjøpa akkurat den boka før du hastar vidare.
Såpass lyt til
Me kan sjå på eit par døme. Elizabeth Kostova si bok The Historian (Historikeren) frå 2005, opnar slik: «The story that follows is one that I never intended to commit to paper.» (På norsk ville me kanskje sagt «Historia som følgjer er ei eg aldri hadde planar om å skriva ned på papir.»)
Kunne du ha gått ifrå denne boka?
Kva med Lars Kepler sin roman Stalker frå 2014. Han byrjar slik: «Det var ikke før det første liket ble funnet at man tok filmen på alvor.»
Noko å tenkja på neste gong du byrjar på ei bok, eller neste gong du skal skriva ein tekst sjølv. Førsteinntrykket er avgjerande, også for ein skriven tekst.
Heilt til slutt
Takk for at du er innom bloggen min i dag! Eg vert kjempeglad dersom du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller legg att ein kommentar til meg. Håpet er at du fann noko interessant, inspirerande eller nyttig i dagens innlegg!
I bloggen i dag skal me sjå litt på tekstarbeid, som er noko eg er glad i. Me skal ta ein liten titt på forteljaren. Når det gjeld munnlege forteljingar, er det tydeleg kven som fortel historia – det er nemleg ein fysisk person. Men har du nokon gong tenkt over kven som fortel når du les ein skriven tekst?
Kanskje har du ikkje tenkt over kor avgjerande augo som ser er. Lat oss sjå på eit døme:
Dei stod tett saman. Sjølv på denne avstanden kunne eg sjå at det var alvorleg. Det var som om den grå kulda hadde flytta inn i dei to skikkelsane. Det kvite skinet frå gatelyset berre understreka motløysa mellom dei. Hetta på den altfor store parkasen luta over andletet til den høgaste. Den mørke fargen skilde seg ikkje nemneverdig utifrå buskaset bak han, grumsete og nesten kamuflerande, som om han visste at dette var ein kveld som var til for å gløymast. Skorne var halvvegs dekte av den kornete snøen, blanda med skiten som bilane hadde virvla opp.
Gater, fjord og snø.
Og om me snur og vender på det
Trur du historia vert farga av den som fortel? Me kan jo prøva å sjå på den same situasjonen, men med ein annan forteljar, og finna ut av det.
Me stod der saman . . . som om me var ute av stand til å flytta føtene frå kvarandre . . . som om dagslyset hadde stole all viljestyrke i verda, som om sjølve jordkloden hadde gått av hengslene og nekta å lova at morgondagen ville koma. At dette var alt. Rå kulde og skiten snø. Handa som eg strekte fram var knapt mogleg å skimta i det grå mørkret. Akkurat som framtida . . .
Eg-forteljar
I desse døma har me ikkje skifta forteljartype. Begge er førstepersons-forteljarar (eg-forteljar), men me har skifta forteljarperson. Begge forteljarane er ein del av forteljinga, men ein av dei ser på scena, medan den andre deltek. Ingen av dei har tilgong til andre tankar enn sine eigne.
Stemning
Forteljaren er ein viktig del av stemninga og historia du vil dela. Tenk over det neste gong du les eller skriv ein tekst. Kven ser dette? Kva rolle spelar det at eg ser det gjennom denne personen sine auge?
Val av forteljar er nøye gjennomtenkt av den som skriv teksten, og det er kjempemoro å leika litt med det når ein skriv eigne tekstar. Me kjem attende til forteljaren ved seinare høve.
Heilt til slutt
Takk for følgjet denne gongen. Kunnskap om skriveteknikkar legg ein heilt ny dimensjon til lesing og skriving, tykkjer eg. Dersom du sette pris på innlegget, er det kjempeflott om du trykkjer på like- eller deleknappen under. Eller legg att ein kommentar til meg.
